click below
click below
Normal Size Small Size show me how
HYRJE NE MJEKESI
Medicina e shekullit XVII
| Term | Definition |
|---|---|
| Shekulli XVII | Shekulli i revolucionit biologjik - i shkencave natyrore |
| Periudha XVII | Barok |
| Bazament i hulumtimeve shkencore mjekesore | Fizika dhe kimia |
| Thomas Sydenham | Te verejturit klinik |
| Francis Bacon | themelues i materializmit anglez |
| Baba i filozofise modernere | Rene Descartes |
| Themelues i racionalizmit dhe materializmit mekanistik | Rene Descartes |
| Promovues i intuicionit, dedukcionit | Rene Descartes |
| Perfaqesues i teorise dualiste | Rene Descartes |
| Teoria dualistike | konsideron se gjithqka vjen nga pjeset e lengeta dhe te ngurta te organizmit |
| Galileo Galilei | zbulon termometrin dhe mikroskopin |
| Torricelli | Barometrin |
| Huygens | Teoria e valeve te drites |
| Guerick | Thithsja ajrore |
| Kepler | bazat e optikes |
| Newton | fizika matematikore, astronomia fizikale dhe mekanika moderne |
| Boyle | teoria e elementeve kimike |
| Boyle dhe Mariotte | Ligji Boyle-Mariotte |
| Problemi i pare i shek XVII | funksionimi i qarkullimit te gjakut |
| Zbulimi me i rendesishem i shekullit XVII | qarkullimi i gjakut |
| I pari qe pershkruan qarkullimin e vogel te gjaut | Miguel Serveto |
| E kane djegur ne turren e drunjeve | Miguel Serveto |
| Gjaku krijohet ne melqi | Realdo Colombo dhe Miguel Serveto |
| Verteton se qendra e qark te gjakut eshte zemra jo melqia | Andrea Cesalpino |
| Nxenes i Colmbos | Andrea Cesalpino |
| Zbulon valvulat venoze por jo funksionin e tyre | Giambattista Canani |
| Valvulat venoze hapen kah zemra dhe gjaku nga venat shkon ne drejtim te zemres | Girolamo Fabrizio |
| Permendi ne nje ligjerate se gjaku qarkullon | William Harvey |
| Konstaton se ne arterie nuk ka ajer | William Harvey |
| Gjaku ne arterie leviz ne drejtim te zemres jo ne periferi | William Harvey |
| Qendra e qark te gjakut eshte zemra qe tkurret dhe relaksohet | William Harvey |
| Nuk dha pergjigje per qark kapilar | William Harvey |
| Zbuloi qarkullimin kapilar me mikroskop dhe kalimin e gjaut prej arteriolave ne venulat periferike | Marcello Malphigi |
| Nxenes i Girolamo Fabrizio | William Harvey |
| Themelues i thetarum anatomicum | Girolamo Fabrizio |
| Zbulues i valvulave venoze | Girolamo Fabrizio |
| Konstatimet e William Harvey | gjaku qarkullon zemra-organ i qarkullimit pulsi arterial-kontraktimi i zemres ndertimi i zemres i njejte ne te dy anet kur tkurret zemra hedh gjakun ne arterie ne te gjitha drejtimet kur relaksohet kthen gjakun prej periferise ne zemer |
| Eksperimentet gjeniale te William Harley | ekscizioni i arterieve te qenit ne uje ne vend te fluskave derdhet gjaku ligature te shtrenguar ne parakrah dhe venat fryheshin nen vendin e ligatures |
| Ndertimi i mikroskopit | Hans dhe Zacharias Janssen |
| Zbulimi i teleskopit | Galileu |
| Shnderrimi i teleskopit ne mikroskop | Galileu |
| I pari qe perdori mikroskopin ne medicine | Anthony van Levenhook |
| Konsiderohet zbulues i mikroskopit | Antony van Levenhook |
| Konstruktoi mikroskopin | Antony van Levenhook |
| Zbuloi kafshe te imta ne piken e ujit infuzorie | Antony van Levenhook |
| Verejti eritrocitet me mikroskop por nuk i kuptonte | Antony van levenhook |
| Vertetoi dhe veren shkaktaret e semundjes me mikroskop | Athanasius Kircher |
| Zhvillimin e anatomise mikroskopike | Marcello Malphigi |
| Embrioni krijohet vetem prej spermes se babait | Aristoteli |
| Embrioni produkt i perzierjes se spermes se dy prinderve | Galeni |
| Fryti zhvillohet nga veza | Harvey |
| Zbuloi folikulet ne vezore | Regnier de Graaf |
| Themelues i biologjise eksperimentale | Francesco Redi |
| Verteton se gjallesat krijohen prej vezeve | Francesco Redi |
| Zbulon spermatozoidet ne spermen e njeriut | Jan Ham |
| Vertetoi spermatozoidet te te gjitha kafshet e gjinise mashkullore | Levenhook |
| Teoria animalkulistike | spermen e mashkullit e konsideron si nisme te jetes |
| Teoria oviste | vezen e konsideron nisme te jetes |
| Verteton ne menyre eksperimentale rendesine e vezeve ne zhvillimin e embrionit | Antonio Vallisnieri |
| Funksionet vitale jane rezultat i proceseve kimike | Paracelziusi |
| Themelues dhe perfaqesues kryesor i iatrokimise | Jean Batise van Hemout |
| Nxenes i Paracelziusit | Jean Batise van Hemout |
| Biokimisti i pare | Jean Baptise van Helmout |
| I pari kuptoi rolin e fermenteve ne gjak, urine, bile, zorre | Jean Baptise van Helmout |
| Perfaqesuese i iatrokimise | Franciscus de la Bow-Sylvius |
| Mjeku me i merituar i shek XVII | Franciscus de la Bow-Sylvius |
| Aquaeductus Sylvi dhe fossa Sylvi | Franciscus de la Bow-Sylvius |
| Pershkruajti icterus neonatorum | Franciscus de la Bow-Sylvius |
| Promovi nocionin ferment dhe ndan fermentimin ne acidik dhe alkalik | Franciscus de la Bow-Sylvius |
| Fut ne perdorim terapine acidike dhe alkalike | Franciscus de la Bow-Sylvius |
| Zbuloi sheqerin ne urinen e diabetikeve | Thomas Willis |
| Vertetoi se histeria eshte semundje nervore jo semundje e mitres | Thomas Willis |
| Pershkruan ethet puerpelare, miastena gravis, paralizen progresive, skizofrenine dhe histerine | Thomas Willis |
| Lulezimi i iatrofizikes | Itali |
| Lulezimi i iatrokimise | Holande, Angli dhe Gjermani |
| Themelues i iatrofizikes | Rene Descartes |
| Ne org e njeriut vlen ligji hidraulik | Rene Descartes |
| Ligji hidraulik nderlidhet me funksionet psiqike | Rene Descartes |
| Ndjeshmeria rezultat i dridhjeve qe perqohen ne sis nervor | Rene Descartes |
| Zbulimi i qark te gjakut nga Harvey vertetoi | Ligjet hidraulike ne organizem |
| Metodat themelore te iatrofizicienteve | matja llogaritjet dhe peshimi |
| Konstruktoi termometrin e vet pas Galileut | Santorio Santorio |
| Konstruktoi aparatin per matjen e pulsin -pulsilogium | Santorio Santorio |
| Konstruktoi peshore te vecante ne te cilen punonte ushqehej dhe flente | Santorio Santorio |
| Vertetoi se organizmi sekreton me pak se sa qe merr | Santorio Santorio |
| Zbuloi frymemarrjen qelizore | Santorio Santorio |
| Konstruktoi troakarin per funksionin e abdomenit dhe toraksit | Santorio Santorio |
| Sistola-tkurrje muskulore | Giovani Alfonso Borelli |
| Perberesi elementar i organizmave te gjalle eshte fibra Semundjet shfaqen si shkak i rritjes ose dobesimit te tendosjes se tyre | Gjuro Armeno Baglivi |
| Shumica e semundjeve shfaqen si rezultat i crregullimeve te qark te gjakut | Lorenzo Bellini |
| Pershkruan chorea minor | Sydenhami |
| Pershkruan icterus neonatorium | Sylvius |
| Dallon diabetin e sheqerit nga diabeti insipid | Willis |
| Ithtar i hipokratit | Thomas Sydenham |
| Hipokrati anglez | Thomas Sydenham |
| Sumndjen e kupton si crregullim natyror | Thomas Sydenham |
| Inspeksioni i te semurit ne shtrat | Thomas Sydenham |
| Insiston ne perdorimin e barnave te lehta natyrore po mjekonte edhe me opium | Thomas Sydenham |
| Studioi raportin e zemres me sis nervor | Richard Lower |
| Pershkruajti insuficiencen e aortes dhe stenozen | Raymond Vieussensa |
| Themelues i kardiologjise klinike | Raymond Vieussensa |
| Kontribut ne zhvillimin e kirurgjise | Marko Gerbec |
| Pershkruan rastin klinik te nje te semuri me bllok ne zemer | Marko Gerbec |
| Semundjet shfaqen nga helmet | Richard Morton |
| Pershkruajti rakitin | Francis Glisson |
| Angli | Rakiti |
| Bari me i rendesishem XVII | Kinina-bari kunder malaries |
| Reklamimi i kinines nga prifterinjte | pulvis jesuitarum |
| Metoda e re e mjekimit | Injeksioni intravenoz i barnave |
| Sir Cristopher Wren | Injeksioni intravenoz i barnave te qeni |
| Injeksionin intravenoz te njeriu | Johann Daniel Major |
| Realizoj transfuzionin indirekt prej nje kafshe ne tjetren | Jon Wilkins |
| Transfuzioni i pare i drejtperdrejt nga nje qen ne tjetrin | Richard Lower |
| Transfuzionin e pare te gjakut te drejtperdrejte nga delja ne nje djalosh | Jean Baptise Denis |
| Kirurgjia XVII | litotomi,herniotomi,amputime,operacion te kataraktes,ekstirpacion te tumoreve lend mesimore ne fakultet |
| Gjinekologji XVII | Meshkujt asistojne lindjet promovohet forcepsi |
| Zbulimi i forcepsit | Familja Chamberlein |
| Konstruktoi trup te ri te forcepsit | Jehan Palfyn |
| Botoi liber te sistematizuar me pervojat e tij obstetrike | Francois Mauriceau |
| Kundershtar i sectio Caesarea | Francois Mauriceau |
| Pershkruajti eklampsine inverzionin rupturen dhe atonine e mitres molen dhe graviditetin ekstrauterin | Francois Mauriceau |
| Higjiena XVII | dy dege te reja higjiena e punes dhe statistika shendetesore pakesohet numri i semundjeve ngjitese |
| Higjienisti i madh i shek XVII | Giovanni Maria Lancisi |
| Meliorimin e kenetave ne rome eradikoj malarien promovoi masat higjienike ne ushtri | Giovanni Maria Lancisi |
| Themeloi medicinen e punes | Bernardino Ramazzini |
| Themelohet mjekesia ligjore | Shek XVII |
| Themelues i mjekesise ligjore | Paolo Zacchias |
| Themelet e anatomise patologjike | Shek XVII |
| Themelues i anatomise patologjike | Theophile Bonet |
| 3000 sekcione anatomike | Theophile Bonet |