click below
click below
Normal Size Small Size show me how
HYRJE NE MJEKESI
Medicina e Greqise
Question | Answer |
---|---|
Cilet ishin greket | Nder fiset nomade qe erdhen nga lindja duke kerkuar toka pjellore dhe qe filluan te hyjne ne Ballkan dhe ne Azine e vogel ishin edhe greket |
A kishin kulture te tyre greket | Greket pervetesuan kulturen e vendasve dhe krijuan qyteterimin e tyre |
Ku shtrine sundimet e tyre greket pas pushtimit te Kretes dhe ku e perhapen ndikimin e tyre | Pas pushtimit te Kretes ata shtruan sundimet e tyre ne ujerat e detit Egje dhe perhapen ndikimin e tyre ne Azine e Vogel |
Ku themeluan koloni greket | Ne Detin e Zi, Afriken Veriore, Italine jugore dhe Francen e jugut |
Kush ishte baze e zhvillimit te medicines greke | Medicina egjiptase, prandaj greket konsiderohen edhe nxenes te kultures se lashte egjiptiane |
Kush eshte themel i te gjithe kultures se sotme | Kultura greke |
Cka themeluan greket | Filozofine, skulpturen, arkitekturen, sportin, matematiken, poezine, historine, fiziken, gramatiken si dhe medicinen |
Si lulezoi medicina greke | Ajo u lirua nga mistika, bestytnite dhe dogmatizmi religjioz, pastaj u mbeshtet ne argumentin natyror dhe u shpall shkence |
Kush eshte kulm i te arriturave medicinale | Medicina greke |
Kush eshte themel i medicines se vonshme dhe medicines moderne | Medicina greke |
Kush quhet djep i kultures | Greqia |
Ne cilat faza kaloi medicina greke | Kaloi ne te gjitha fazat dhe ne fund u shpall shkence |
Ne cilin vite u shfaqen gjurmet e para te medicines greke | Diku 3000 vjet para eres se re |
Cili eshte dokumenti me i vjeter ku flitet per medicinen greke | Epi i Homerit - "Iliada" dhe "Odisea" qe u shkruan 1000 vjet para eres se re |
Cfare elemente permbajne vepra "iliada" dhe "odisea" | Elemente te demonizmit dhe te magjise si dhe te fuqise mbinatyrore te heronjeve |
Cka permbane "iliada" | Permbane pershkrime te lendimeve dhe semundjeve te ndryshme, jane pershkruajtur 141 lendime luftarake dhe mjekimi i tyre si dhe instrumentet me te cilat jane nxjerr shigjetat, poashtu kuptojme se greket kane njohur edhe pulsimin e zemres |
Cilet jane mjeket e pare sipas epit te Homerit | Dy mjeket e pare jane Mahaoni dhe Podaliri- djemte e Asklepit, te cilet nxjerrnin shigjetat, ndalnin gjakderdhjen, lidhnin plaget dhe u jepnin mjete per qetesim te dhimbjes |
Cili kult ishte i zhvilluar ne kohen e Homerit | Kulti i hyjnive, pra medicina kishte hyre ne fazen mistike-religjioze |
Kush ishte hyjni i medicines greke | Apoloni |
Kush ishte mjek i hyjnive | Peona, kishte aftesi sheruese |
Kush ishte mbrojtese e grave dhe femijeve | Artemida |
Ne cfare menyre behej mjekimi i hyjnive nga njerezit | Me metoda racionale |
Kush ishte hyjni i medicines pas Apolonit | Asklepi |
Kush ishte ASklepi | Mjeku me i madh dhe pa vese |
Ku permendet Asklepi | Ne vepren e Homerit "Iliada" |
I biri i kujt ishte Asklepi | I biri i Apolonit dhe nje vajze thesaliane te quajtur Koronis |
Nxenes i kujt ishte Asklepi | Asklepi ishte nxenes i Centaurit Kiron te mencur, qe ishte njekohesisht mesues i Akilit dhe Herkulit |
Kush e udhezoi Asklepin ne medicine | Mesuesi i tij Centaur Kironi |
Kur supozohet se ka jetuar Asklepi | Ne shekullin 12 para eres se re |
A kishte femije Asklepi | Asklepi ishte baba i dy djemeve qe ishin mjek : Mahaoni dhe Podaliri si dhe dy vajzave : Higieas- perendi e shendetit dhe Panakejes-perendi e barnave |
Sa i zoti ishte Asklepi | Ai e mesoi mjekesine aq mire sa arriti te "sheroje njerezit duke i ringjallur" |
Kush e urrente Asklepin dhe pse | Plutoni-hyjni e nentokes e urrente Asklepin sepse me diturine e tij e varferonte nentoken, pastaj nga urrejtja e madhe iu lut Zeusit qe ta godase me rrufe |
A e plotesoi kerkesen e Plutonit, Zeusi? | Po, Zeusi goditi me rrufe Asklepin sepse donte qe jeta dhe vdekja te vareshin vetem prej tij |
Si u be Asklepi perendi i medicines | Pas vrasjes se Asklepit, Zeusin e mundon ndergjegja e tij dhe e shpalle ate Zot te medicines |
Si prezantohet asklepi simbolikisht | Me shkopin rreth te cilit eshte i mbeshtjellur gjarperi - simboli i mjekesise |
Cka ndertuan greket per nder te perendise Asklepit | Ndertuan nje numer te madh tempujsh, faltore dhe shenjtore neper male dhe brigje deti, ne Knide, Knos, Epidaur, etj |
Kush vizitonte tempujt, shenjtoret e hapura per nder te Asklepit | Te semuret, ku Asklepi paraqitej ne enderr ose nepermjet prifterinjeve u jepte keshilla dhe supozohet qe bente sherim sugjestiv |
Cfare terapie perdornin prifterinjte | Pervec asaj rituale perdornin edhe terapine racionale per te cilen te semuret nuk ishin ne dijeni |
Cka ruhet ne keta tempuj sot | Falenderime te shkruajtura per sherim |
Si e nderruan emrin e Asklepit dhe perse | Me shfaqjen e epidemise se murtajes, romaket e perhapin kultin e Asklepit ne "sherimin" e kesaj semundjeje dhe ia nderrojne emrin ne AESCULAPIUS |
Perse mendohet se Asklepi ka origjine pellazge | Sepse sipas dhuratave te gjetura ne Dodone gjykohet se Asklepi ishte hyj pellazge i adhuruar kudo rreth mesdheut e sidomos ne Greqi dhe Itali |
Kush ishte Alkameoni dhe cila eshte rendesia e tij | Alkameoni nga Krotoniti, ishte mjek i madh i cili i pari pranoi se truri eshte qendra e veprimtarise, studioi duke hapur kufomat, shkroi nje liber anatomik dhe arriti ne perfundim se levizja e gjakut eshte e vazhdueshme edhe pse jo uniforme |
Kur arrin kulminacionin medicina greke | Me Hipokratin- veprat e tij |
Kush eshte mjeku me i madh i te gjitha koherave | Hipokrati |
Ku lindi Hipokrati | Ne Kos ne vitin 460 para eres se re |
Ku i mori mesimet e para Hipokrati | Nga babi i tij i cili ishte poashtu mjek |
Ku punoi Hipokrati | Ne Thraki, Thesali dhe Maqedoni |
Nga kush e mesoi filozofine Hipokrati | Demokriti |
Kush konsiderohet pasardhes i barabarte i Asklepit | Hipokrati |
Ciles shoqeri i takonte Hipokrati | Asclepiad |
Kur vdiq Hipokrati | Ne vitin 370 para eres se re ne Laris te Tesalise |
Ku u sistemuan veprat e Hipokratit | Ne "Corpus Hippocraticus" |
Cka permbane "Corpus Hippocraticum" | 59 vepra: 8 -medicine e pergjithshme 10-anatomi dhe fiziologji 2-dialektika 10-patologji e pergjithshme 8-patologjia specifike 2-terapia 8-kirurgjia 1-okulisitika 10-gjinekologjia,akusheria,pediatria |
Kush qendron ne krye te veprave te Corpus Hippocraticum | Betimi i Hipokratit dhe Aforizmat te permbledhura ne 8 vepra |
Cka sherben si udherrefyes ne punen e mjekut | PErcaktimi dhe kodifikimi i parimeve etike qe jane merite e Hipokratit |
Cka pershkruajti Hipokrati | Menyren e komunikimit te mjekut me pacientin menyren e bisedes stilin e veshjes |
Qka shkruan Hipokrati ne veprat "ligji", "miresjellja" dhe "mjeku" | Te dije te heshte kur duhet, te jete i rregullt Ku ka dashuri ndaj njeriut ka dashuri edhe ndaj zanatit Sherimin e sjell koha por here here edhe gjesti i mire Vertetimi me i mire i fuqise se medicines eshte se ajo shpeton edhe ate qe nuk besojne ne te |
Cka trajtojne shumica e veprave te Hipokratit | Prognozen |
Me cfare aforizmi fillon cdo liber | Ars longa, vita brevis Aftesia kerkon kohe,jeta eshte e shkurte |
Cilat jane disa nga aforizmat me karakteristike | Semundjet akute-prognoza e rende Shenje e keqe-ne kohen e rekonvaleshences ka oreks te mire e nuk shton peshe Personat e vjeter-semuren me rralle se te rinjte, semundja kronike zgjat deri sa te vdesin Me e shendetshme eshte koha e thate se e lagesht |
Kush e liroi medicinen greke nga magjite, religjioni dhe bestytnite | Hipokrati |
Cila ishte detyra kryesore e Hipokratit | Te verejturit e natyres dhe te semurit |
Kush i vuri bazat e mjekesise objektive | Hipokrati, i cili beri vleresim te anamnezes dhe simptomave, te metodave te ekzaminimit objektiv dhe te shenjave, te ecurise dhe te prognozes se semundjes dhe te zgjidhjes se terapise adekuate |
Cili hapi parimet etike, estetike dhe deontologjike te profesionit mjek | Hipokrati i pari hapi parimet etike estetike dhe deontologjike |
Cilat ishin dy parimet e mesimit te Hipokratit | Filozofik dhe empirik |
Cilen filozofi pranon Hipokrati | Filozofine e Empedokles se bota ka prejardhjen prej ujit zjarrit ajrit dhe tokes, poashtu edhe njeriu |
Si pergjigjen keto elemente sipas hipokratit uji,zjarri,ajri dhe toka | Ftohte,nxehte,thate dhe lagesht |
Kush i bashkon kualitetet e ketyre elementeve | Pneuma, shpirti qe qendron ne zemer hyn ne enet e gjakut dhe shkon ne te gjitha pjeset e trupit i jep trupit ngrohtesi dhe e mban jeten |
Kur Hipokrati e konsideronte njeriun e shendoshe | Sipas tij gjaku-i nxehte, sekreti-i ftohte, bila-e verdhe e thate, urina-e zeze Nese keto lengje perzihen ne menyre te drejte atehere njeriu eshte i shendoshe |
Trego emertimet e karakterit qe dalin prej ketyre elementeve | Sanguin, kolerik, flegmatik dhe melankolik |
Kush e rregullon raportin e lengjeve trupore | Nje fuqi qe Hipokrati e quante "fyzis"-natyre |
Si njihet ndryshe medicina greke e Hipokratit | Medicina humorale |
Nga vjen termi medicine humorale | Prej termit humor=sok, leng, lageshti |
Cka mjekon Hipokrati | Jo vetem pjesen e seure po tere organizmmin |
Cilin parim shfrytezon Hipokrati gjate mjekimi | Primum non nocere "shfrytezo ose mos ben se paku dem" |
Si qendron njohuria e Hipokratit per anatomine | Njeh anatomine siperfaqesore te kockave dhe te nyjeve, gjendrat e barkut ndersa anatomine e organeve te brendshme nuk e ka shume te zhvilluar |
Si i quan nervat Hipokrati | Tetiva |
Cili ishte qellimi i ekzaminimit sipas Hipokratit | Jo diagnostifikimi por zbulimi i simptomave |
Si eshte pershkrimi i simptomave te Hipokratit | Aq i sakte sa qe disa prej tyre ende e mbajne emrin e hipokratit: -digiti Hippocratici -succossio Hippocratis -fascies Hippocratica |
Cka verteton Hipokrati per epilepsine | Vertetoi se mbane emer te gabuar "semundje e shenjte" |
Ne sa libra u permblodhen "Aforizmat" | Ne 8 libra |
Cfare vepre eshte "aforizmat" | Tekst medicinal themelor |
Deri kur jane perdorur etika mjekesore, terminologjia dhe bazat kirurgjikale | Deri ne shekullin XIX |
Kush e konsideron te pagabueshme medicinen e Hipokratit | Dogmatiket te cilet besojne se fjala e Hipokratit eshte mbi te gjitha dhe autoriteti i tij eshte i paprekshem |
Ne cile kohe pati ngecje ne zhvillimin e medicines | Prej pas vdekjes se Hipokratit e deri te themelimi i shkolles se Aleksandrise |
Cilet ishin trashegimtaret e drejtperdrejte te Hipokratit | Ishin djemt e tij Tesali dhe Drakoni dhe dhendri i tij Polibi |
Kush themeloi shkollen e Aleksandrise dhe ku | Djemte e Hipokratit TEsali dhe Drakoni si dhe dhendri i tij Polibi themeluan shkollen ne Kos |
Cila ishte detyra e shkolles se Aleksandrise | Te ruaj traditen e Hipokratit |
Cilet filozof luajten rol te rendesishem pas vdekjes se Hipokratit | Aristoteli dhe Platoni Platoni->promovoi shpjegimin idealist te proceseve fiziologjike Aristoteli->studio problemet embriologjike, patologjike dhe terapine |
Kush ishte themelues i biologjise dhe embriologjise | Aristoteli-anatom komparativ |
Ku e ndertoi qytetin e tij Aleksandri i madh | Ne gryken e lumit Nil te cilen e quajti Aleksandri |
Cilat doktrina u perhapen ne Aleksandri | Doktrina e Hipokratit dhe Aristotelit |
Ne duart e kujt ra Egjipti pas pushtimit te Aleksandrise | Ne duart e Ptolemeut i cili e shnderroi Aleksandrine ne nje qender te madhe kulturore ku u zhvilluan filozofia, shkenca, teknika dhe arti |
Cka u ngrit ne Aleksandri | Nje muze ku mirreshin vesh shkencetaret mes vete dhe nje bibloteke me doreshkrime nga vende te ndryshme |
Kush ishte thesar i te gjitha diturive te deriathershme | Bibloteka e Aleksandrise |
Cilave veprave i kushtohej rendesi ne shkollen e Aleksandrise | Veprave te Hipokratit dhe Aristotelit, pra medicines |
Kush pati zhvillim me hapjen e shkolles ne Aleksandri | Mjekesia dhe biologjia |
Kur u studiua dhe kometua "corpus hippocraticum" per here te pare | Me hapjen e shkolles se Aleksandrise |
Kur u studiua per here te pare anatomia e trupit te njeriut | Me hapjen e shkolles se Aleksandrise, sepse u bene viviseksione ne trupat e krimineleve qe denoheshin me vdekje |
Cilet ishin anatomet dhe mjeket me te njohur te shkolles se Aleksandrise | Herofili dhe Erazistrati |
Cka zbuluan Herofili dhe Erazistrati | Bene zbulime mbi ndertimin dhe funksionin e trupit te njeriut |
Kush eshte themelues i anatomise se vertete dhe njekohesisht anatomi me i madh e shekullit te vjeter | Herofili |
Kush ishte i pari qe hapi kufomat per studime | Herofili |
Cilat formacione pershkroi Herofili | Trurin e madh dhe membranat e tij, nervat i dalloi nga tetivat, nervat truri dhe palca kurrizore kontrollonin levizjet dhe percaktonin ndijimet, truri eshte qender e nervave dhe bartese e shpirtit, zbuloi pulsin, vena permban gjak,arteriet gjak dhe pneume |
Cka permblodhi ne veprat e tij Herofili | REzultatet e kerkimeve te tij anatomike, Herofili i permblodhi ne vepren e tij mbi anatomine |
Cka insistonte ne mjekim Herofili | Perdorimin e barnave |
Cka ishte Erazistrati | Mjek, patolog dhe fiziolog |
Ku i mbeshtiteti studimet e tij Erazistrati | Ne hapjen e trupave dhe eksperimente |
Cka pershkuajti Erazistrati | Nervin opticus dhe acusticus, dalloi nervat senzor dhe motorik, dalloi venat dhe arteriet, zemren e krahasonte me nje pompe, dalloi vavulat e saj, hartoi skeme per qark e gjakut, vena-gjak, arterie-ajer |
Cilen teori mohon Erazistrati | Teorine humorale te Hipokratit |
Cilat komponente jane me me rendesi sipas Erazistratit | Jane pjeset solide te organizmit nervat, venat, arteriet |
Kush mendohej shkaktar i semundjeve sipas Erazistratit | Ndryshimet ne inde dhe organe dhe krahasoi organet e semura me ato te shendosha |
Rezultat i kujt eshte semundja sipas Erazistratit | Rezultat i ushqimit te tepert, pletores dhe i kushton rendesi higjienes dhe dietes |
Cka insistonte ne mjekim Erazistrati | Perdorimin e barnave me te moderuara |
Cilet mjek dhane kontribut ne zhvillimin e mjekesise praktike | Erazistrati dhe Herofili |
Ne cilat kritere bazohet shkolla empirike e Aleksandrise | Ne pervojen dhe eksperimentet,vezhgimet |
Cilat drejtime lulezojne ne shkollen e Aleksandrise | Kirurgjia dhe farmakologjia e posaqerisht toksikologjia |
Cka u zbulua ne kuader te toksikologjise | Kunderhelmi i te gjitha helmeve -Mithridaticum Bari kunder murtajes - Theriacum |