Help
Options
Didn't know it?
click below
click below
Knew it?
click below
click below
Don't Know
Remaining cards (0)
Know
retry
shuffle
restart
0:00
Embed Code - If you would like this activity on your web page, copy the script below and paste it into your web page.
Normal Size Small Size show me how
Normal Size Small Size show me how
Społeczna
| Term | Definition |
|---|---|
| Teoria 5 fundamentów moralności | Haidt (2014) |
| Wrażliwość na wstręt -> Autorytaryzm | Świderska, Hansen (2023) |
| Teorie spiskowe <- Skrajne poglądy | Bilewicz, Imhoff (2022) |
| Moralność wg. Haidta | Lojalność Autorytet Sprawiedliwość Troska Świętość/Czystość |
| Lewin | teoria pola dynamika grup zachowanie jako funkcja osobowości i środowiska (Równanie Lewina) |
| Allport | nie uznawał eksperymentów "Nature of Prejudices" hipoteza kontaktu |
| Festinger | teoria dysonansu poznawczego metoda eksperymentalna w badaniach społecznych |
| Asch | badania nad konformizmem pierwszy podręcznik Psychologii Społecznej cechy centralne i peryferyjne |
| Bandura | uczenie społeczne modelowanie |
| Pettigrew | krańcowy błąd atrybucji subtelny rasizm |
| Greenwald | postawy utajone nieświadomość "ja" totalitarne |
| Fiske | badania nad seksizmem ambiwalentnym poznanie społeczne model treści stereotypu |
| Tajfel | teoria tożsamości społecznej grupy minimalne (rywalizacja międzygrupowa, grupy wyodrębnione na bazie jednego, arbitralnego kryterium) efekty akcentuacji |
| Moscovici | teoria reprezentacji społecznych wpływ mniejszości (czasem mniejszość może wpłynąć na większość) |
| Baley (PL) | pierwszy podręcznik Psychologii Społecznej |
| Zawadzki (PL) | bezrobotni z Marienthalu teoria kozła ofiarnego |
| Malewski (PL) | polskie badania nad osobowością autorytarną i dysonansem poznawczym |
| Reykowski (PL) | prospołeczność teoria konfliktu |
| Teoria 5 fundamentów Haidta (2014) | lojalność, autorytet, sprawiedliwość, czystość/świętość, troska |
| Badania Heidta z 2007, replikacja Maćko z 2012. | osoby prawicowe szczególnie cenią sobie lojalność, autorytet i sprawiedliwość |
| Świderska, Hansen (2023) | większa wrażliwość na wstręt → prawicowy autorytaryzm → homofobia, antysemityzm, ksenofobia |
| Polityka wstrętu | osoby bardziej wrażliwe na wstręt:są większymi homofobami, są większymi antysemitami, są bardziej prawicowe, są ksenofobami |
| badania Van Prooijena, Krouwela i Polleta | Osoby prawicowe w szczególności wierzą w związane ze zmianami klimatu teorie spiskowe → denializm klimatyczny. |
| badania nt. wiary w teorie spiskowe i orientacji politycznej (Bilewicz, Imhoff, 2022) | Najbardziej wierzą w nie osoby z poglądami skrajnymi. Łączy ich to ze sobą, że uważają, iż sceną polityczną kierują jakieś nieznane siły |
| Psychologia społeczna - definicja Alloporta | Próba zrozumienia i wyjaśnienia, w jaki sposób rzeczywista, wyobrażona czy też założona obecność innych osób wpływa na myśli uczucia i zachowania pojedynczych osób! Ważne, że nie potrzebujemy czyjejś fizycznej obecności by wpłynęła na nasze decyzje, wysta |
| pojęcie postawy | badania polskich chłopów w USA (Thomas, Znaniecki, 1918) |
| badania nad samobójstwem, anomią, pojęcie reprezentacji społecznej | Durkheim, 1897 |
| pojęcie ideologii, uprawomacnianie systemu | Marks, 1848 |
| Europejskie korzenie psychologii społecznej | badania nad rozwojem nazizmu niemieckich naukowców (w wyniku ich emigracji politycznej centrum psychologii społecznej przeniosło się do USA) |
| Jakie dokonania przypisuje się Theodorowi W. Adorno? | - filozoficzne podstawy totalitaryzmu i kultury masowej |
| pragmatyzm | William James |
| Podejście ilościowe do badania osobowości i procesów społecznych | Sanford, Levinson |
| Metoda eksperymentalna w badaniach społecznych | Festinger - najważniejszy propagator, Aronson, Asch, Milgram |
| Lewin | teoria pola, dynamika grup, zachowanie jako funkcja osobowości i środowiska |
| Allport | nie uznawał eksperymentów, napisał książkę "Nature of prejudices", hipoteza kontaktu |
| Festinger | teoria dysonansu poznawczego |
| Asch | badania nad konformizmem, pierwszy podręcznik psychologii społecznej |
| Bandura | uczenie społeczne, modelowanie |
| Pettigrew | krańcowy błąd atrybucji |
| Greenwald | postawy utajone, nieświadomość, "ja" totalitarne |
| Fiske | badania nad seksizmem ambiwalentnym, poznanie społeczne, model treści stereotypu |
| Tajfel | teoria tożsamości społecznej, grupy miminalne (rywalizacja międzygrupowa, grupy wyodrębnione na bazie nawet jednego, arbitralnego kryterium), efekty akcentuacji |
| Moscovici | teoria reprezentacji społecznych, wpływ mniejszości (czasem mniejszość może wpłynąć na większość) |
| Baley | pierwszy podręcznik psychologii społecznej |
| Zawadzki | bezrobotni z Marienthalu, teoria kozła ofiarnego |
| Malewski | polskie badania nad osobowością autorytarną i dysonansem poznawczym |
| Reykowski | prospołeczność, teoria konfliktu |
| Metody badawcze w psychologii społecznej | Metody w psychologii społecznej: |
| Uniwersalny schemat badawczy w psychologii społecznej | teoria na temat zachowania → przewidywanie wynikające z teorii (hipotezy) → badania empiryczne (testowalne hipotezy) → hipoteza potwierdzona/niepotwierdzona → replikacja (wracamy do formułowania teorii) |
| Współzależność | Metoda uczenia się (od kolegi, kolega od ciebie), klasa układankowa |
| Metody ilościowe w psychologii społecznej | eksperyment (dane kwestionariusze lub sondażowe, można powtórzyć badanie, żeby pokazał nam sie związek przyczynowo-skutkowy) lub ilościowa analiza treści (badania archiwalne albo np. neuro czy psychofizjologiczne) |
| Metody jakościowe w psychologii społecznej | analiza dyskursu (np. słuchamy rozmowy dwóch rasistów w barze i wyciągamy z tego teorie) lub studium przypadku (bardzo rzadko używana) |
| Proces badawczy | Wybieramy temat badań na podstawie istniejącej teorii, obserwacji czy badań. Zaczynamy od przeglądu literatury. Formułujemy hipotezę. Wybieramy metodę badawczą (eksperyment lub korelację). Zbieramy dane (obserwacje, samoopisy, sondaże). Analizujemy statys |
| Licata, Klein, Pierucci - badania o tym jak Belgowie reagują na wiedzę o zbrodniach ich przodków | Najwyższe poczucie winy za zbrodnie odczuwają ci którzy średnio się identyfikują się z krajem. Ci co się silnie identyfikują, w ogóle nie czują się winni (bo wiedza o zbrodniach) jest zagrażająca dla Ja (odrzucają ją, wyparcie). Ci, co się mało identyfiku |
| mentalność spiskowa | Cecha ludzi wierzących w spiski, niezależnie od ich orientacji politycznej. Związek krzywoliniowy, zarówno u skrajnych prawicowców i lewicowców jest wyższa mentalność spiskowa.Powiązane ze skłonnościami psychotycznymi i paranojami - korelacja ze skrajnymi |
| Mediator | Wprowadzenie trzeciej zmiennej do modelu (zmienia efekt zmiennej niezależnej na zależną). |
| Moderator | Zmienna modyfikująca wpływ zmiennej niezależnej na zależną i naturę efektu, który obserwujemy |
| Analiza moderacji | od jakiego poziomu moderatora nasz poziom efektu zmiennej niezależnej na zależną stanie się istotny, np. czynniki sytuacyjne a protesty kobiet (moderator: zinternalizowany seksizm - ale od pewnego poziomu). |
| Sposoby badań archiwalnych | Analizowanie danych historycznych, zeznań, pamiętników, sondaży, tekstów kultury. Oprócz tego: szeregi czasowe i korelacje krzyżowe. Podejściem systematycznym jest kodowanie przez sędziów kompetentnych. |
| Jakie są wyniki analizy trendów wyszukiwań w Google (Bilewicz i Krzemiński, 2010)? | Wyszukiwanie haseł "Żyd" oraz "kryzys" → silna korelacja między częstością wyszukiwania obu słów. |
| Badania archiwalne języka w Kanadzie (Mullen, Smyth, 2004) | Sprawdzano, na ile negatywne/pozytywne słownictwo dominowało w opisach grup mniejszościowych/imigranckich w danym czasie. Porównywano też częstość samobójstw w krajach ojczystych. Okazało się, że istotnie statystycznie sposób wypowiadania się o danych gru |
| Badania archiwalne oparte na kodowaniu (Winiewski, Soral, & Bilewicz, 2015) | Sędziowie kodowali częstość pojawiania motywów spiskowych na karykaturach z lat 1933-1945. Najwięcej pojawiło się ich w czasie samej wojny jako taka mobilizacja do zwiększonych działań wojennych. |
| analiza słowników LIWC | Analiza LIWC polega na dzieleniu słów na kategorie, szukanie, które są związane z negatywnymi/pozytywnymi emocjami, dystansem psychologicznym i procesami poznawczymi (przetwarzanie info) oraz społecznymi (orientacje społ.) |
| wyniki analizy treści blogów po zamachu na WTC (Cohn, Mehl, Pennebaker, 2004) | Pozytywność emocji: najpierw jest szok i negatywne emocje, potem powrót do optimum |
| analiza wystąpień publicznych Prezydentów USA od F.D. Roosevelta do B. Obamy (Cichocka, Bilewicz, Marouch, Witkowska, Jost, 2016) | Prawicowi politycy mają tendencję do używania dużej ilości rzeczowników, a tym samym upraszczania wypowiedzi |
| Co mówi o ludziach to, jaką formę gramatyczną wybiorą do opisania jakiegoś zachowania? | Wybór konkretnej gramatycznej formy odzwierciedla społeczno-poznawcze procesy, które zachodzą w człowieku. Bardziej abstrakcyjna forma gramatyczna → duża stałość cech, atrybucyjna dyspozycyjna, wewnętrzna przyczynowość |
| rodzaje badań neurofizjologicznych | neurokorelaty procesów społecznych i poznawczych, EEG, fMRI, PET |
| badanie mowa nienawiści a empatia (Pluta, Mazurek, Wojciechowski, Wolak, Soral, Bilewicz, subm) | Jedni badani czytali neutralne komentarze, a drudzy bardzo długo czytali mowę nienawiści. Ci, którzy długo czytali mowę nienawiści aktywność skrzyżowania skroniowo-ciemieniowego (odpowiedzialnego za empatię) im spadała, byli mniej zdolni do empatycznej re |
| skrzyżowanie skroniowo-ciemieniowe | empatia |
| voodoo correlations | Sztuczne zawyżanie korelacji w badaniach z neuroobrazowaniem → martwy łosoś. |
| model konfiguracyjny | budowanie o kimś wyobrażenia na bazie jednego zachowania diagnostycznego |
| model algebraiczny | sumowanie cech na temat danej osoby |
| badanie cech centralnych Ascha | W zależności od tego, jaką grupę badał Asch wymieniał cechy Janka. Dwie były na wymiarach ciepło/grzeczność i pytał o pozostałe cechy Janka. Jeśli mówił, że jest serdeczny albo chłodny, diametralnie zmieniało to ocenę pozostałych cech Janka. W przypadku g |
| charakter zdarzeń decydujących o ocenie siebie i innych (Wojciszke, Abele, 2007) | ocena samego siebie → zdarzenia sprawcze |
| eksperyment Todorova (2005) | Pokazywał studentom twarze kandydatów w wyborach lokalnych. Studenci mieli ocenić, który jest bardziej kompetentny. W jednym warunku pokazywał twarze sekundę, a w drugim dłużej. Między kandydatami uznanymi za bardziej kompetentnych nie było dużej procento |
| Paradoks Zebrovitz | Zebrowitz edytowała komputerowo twarz amerykańskiego kongresmena - pokazywała oryginał, baby face i postarzoną wersję. Postarzony wydawał badanym się dużo lepszym kandydatem, niż ten z baby face. Paradoksalnie, największą ilością osiągnięć i odznaczeń cie |
| Test Stroopa | Wykorzystywany w różnych wariantach w psychologii poznawczej i klinicznej do mierzenia funkcji wykonawczych. W psychologii klinicznej wykorzystywany przy ADHD, schizofrenii czy anoreksji. |
| Wyczerpanie zasobów "Ja" (Job, Dweck, Walton, 2010, Richeson, Shelton, 2003) | Studentowi rasiście, po spotkaniu ze studentem innej rasy, bardzo spadała siła woli, bo musiał się strasznie kontrolować, żeby ten stereotyp powstrzymać. Wychodził mu gorzej Test Stroopa niż studentowi, który nie jest rasistą. Test Stroopa miał pokazać pr |
| Test Stroopa w wersji dźwiękowej aby wychwycić poziom sterotypozacji płci (Most, Sorber, Cunningham, 2006). | Kobiety/mężczyźni czytają na głos słowa związane ze stereotypami płciowymi. Osoby, które bardzo wierzą stereotypom, miały problem z testem, gdy stereotyp związany z daną płcią, czytał przedstawiciel przeciwnej. |
| Stereotypizacja rasowa - oceny naziwsk (Karylowski, 2002) | Nazwiska znanych aktorów białych i czarnoskórych + interferencje (na białym tle, na czarnym tle) |
| Priming | podprogowy i nadprogowy |
| Higgins, Rholes, Jones (2007) | Jedni badani mieli zapamiętać grupę słowa pozytywnych, a drudzy negatywnych. Potem badani poznawali jakiegoś człowieka, grupa pozytywna okazało się, że bardziej skupiała się na pozytywach niż na negatywach. |
| Bargh, Chen, Burrows (1996) badanie z nieposłuszeństwem | Uczestnicy dostali zadanie złożenia zdań z układanek słownych. W jednym warunku są słowa związane z posłuszeństwem, a w drugim przeciwne do posłuszeństwa. Jak skończyli, eksperymentator zamiast ich nagrodzić i powiedzieć, że mogą już iść, szedł sobie z ki |
| Bargh, Chen, Burrows (1996) badane ze starością | W drugim badaniu badani także mieli rozsypanki słowne ze słowami o starości i ze słowami neutralnymi. Eksperymentator mierzył stoperem, jak szybko badani zejdą po schodach wychodząc z sali. Badani, którzy w układance słownej mieli słowa związane ze staroś |
| Ferguson, Bargh (2004) słowa związane z sukcesem | Torując słowa związane z osiąganiem, według Bargha można zwiększyć szansę człowiekowi na wygraną. Bargh sprawdzał, jak to wpłynie na graczy w scrabble. Ci, którym wcześniej prymowano słowa motywacyjne, bo długim czasie nudnej i męczącej gry, oceniali ją j |
| Rasinski (2004) - torowanie celu prawdomówności | torowanie celu prawdomówności (poprzez wybieranie słów z tekstu) zwiększało poziom przyznawania się do nadużywania alkoholu |
| Kruglanski (2002) - torowanie celu diety | torowanie celu diety (wybór słów) zwiększało prawdopodobieństwo sięgnięcia po jabłko a nie batonik twix |
| Gąsiorowska (2016) - prymowanie pieniędzy | U dzieci, które liczyły realne pieniądze, procent naklejek przekazanych drugiemu dziecku był znacząco mniejszy niż w warunku z guzikami czy cukierkami → torowanie działa już na bardzo wczesnym etapie rozwoju. |
| Priming a emocje (Ekman, 1987) | rozpoznawanie 6 uniwersalnych ekspresji emocji przez ludzi odziolowanych od cywilizacji Zachodniej. |
| Murphy, Zajonc (1993) - priming podprogowy | Pokazywano badanym przez milisekundę twarze (smutne/uśmiechnięte), a później badani mieli je ocenić chińskie ideogramy (coś zupełnie neutralnego, bo nie znają przecież chińskiego). Ci, którzy widzieli uśmiechnięte twarze, oceniali ideogramy pozytywniej. |
| James Vicary | fałszywy efekt primingu w reklamie, badał wtedy skuteczność reklamy podprogowej |
| Ledoux | Bodziec przetwarzany jest dwoiście - idzie od razu do ciała migdałowatego i mamy reakcję emocjonalną, ale idzie też przez korę, gdzie jest powoli przetwarzany. |
| Teoria zamknięcia poznawczego (naiwna epistemologia) Kruglanski (1989) | Człowieka cechuje potrzeba posiadania jasnej, subiektywnie prawdziwej i jednoznacznej wizji świata oraz awersja wobec niejednoznaczności i niepewności. Wyróżniamy 2 etapy poznawczego funkcjonowania: „orientowanie się"/ „gromadzenie informacji" oraz „zamra |
| podwyższone NFC | W stanie podwyższonej need for closure (NFC) powstrzymany jest proces generowania hipotez, bo istnienie różnych hipotez zagrażałoby sformułowaniu konkluzji. |
| Skrypt | schemat poznawczy, który mówi jak działać w konkretnych sytuacjach. Pozwala na szybkie, zautomatyzowane działanie. Może jednakże być czasem niedopasowany do sytuacji. |
| Schematy osób | pozwalają nam sprawnie przetwarzać informacje o różnych ludziach |
| Efekt czarnej owcy | silniejsze potępianie członków grupy własnej niż obcej za łamanie norm społecznych |
| Rodzaje schematów | - skrypty - schematy osób - schematy grup społecznych - schematy ról - schematy beztreściowe (np. wróg mojego wroga jest moim przyjacielem) - schematy Ja |
| Teoria zamknięcia poznawczego (naiwna epistemologia) Arie Kruglanski (1989) | 1. Tworzenie hipotez (Zależy od zasobów poznawczych, czynników sytuacyjnych i potrzeby zamknięcia) 2. Sprawdzanie hipotez |
| Konsekwencje społeczno-polityczne wysokiej potrzeby domknięcia (Chirumbolo, Areni,Sensales, 2004; Webster i Kruglanski, 1997). | Niechęci do osób nietypowych Skłonności do konformizmu, sympatii dla konformistów Opierania się na stereotypach, nie analizowaniu konkretnych przypadkówKonserwatyzmu politycznego, prawicowości (konserwatyzm polityczny jako styl poznawczy, związany z wys |
| Asymetria zysków i strat | Jeśli wynik decyzji to zysk -> ludzie są mniej chętni na podjęcie ryzyka; wynik decyzji to strata -> większe tendencje do ryzyka. Unikanie strat. |
| Teoria perspektywy (Kahneman i Tversky) | Preferencje zależą od tego jak sformułowany jest problem zgodnie z asymetrią zysków i strat |
| Efekt negatywności (Czapiński) | Negatywne informacje mają większą wartość bo niosą więcej ważnych infromacji niż pozytywne, są też silniej przetwarzane. Ma to genezę adaptacyjną. Jednakże wyłącznie w odniesieniu do cech wspólnotowych, a nie sprawczych. |
| Dylemat więźnia (Axelrod) | Możliwość ewolucyjnego wykształcenia się zachowań altruistycznych z nastawionych na własny zysk. Egoistyczne strategie są bardzo słabo opłacalne. Najlepszą strategią jest dopasowywanie się do partnera (przyjazność, mściwość, skłonność do wybaczania, bra |
| Zaufanie wobec swoich i obcych - Yamagishi i Kiyonari | Kooperacja ze „swoim”, ale nie z „obcym”, ale po o kilku rundach wyrównanie poziomu kooperacji |
| Błąd konfirmacji (confirmation bias, Wason) | Tendencja do konfirmacji informacji, zamiast próbować je falsyfikować. Zadanie Wilsona 2-4-6 |
| Tendencja do przewidywania wstecz | Fischhoff (1975): Przeceniamy prawdopodobieństwo zajścia wydarzeń, które się wydarzyły i niedoceniamy prawdopodobieństwa tych, które nie zaszły. To jak z tarotem czy przesądami. |
| Efekt Pigmaliona | Każdy uczeń przebadany testem IQ. Autorzy przekazali następnie nauczycielom informację, iż niektórzy są szczególnie utalentowani, a niektórzy mniej. Nauczyciele inaczej traktowali mądrzejszych uczniów, mieli inne wymagania do nich, dawali inne oceny. |
| Good, Aronson, Inzlicht (2003) Badanie uczniów emigrantów, z biednych rodzin w szkole w Texasie. | należy wspierać uczniów stygmatyzowanych, z grup obciążonych stereotypem, przypisać źródła ich problemów czynnikom zewnętrznym(atrybucje) |
| Błąd zgodności | atrybucja wewnętrzna w sytuacji, gdy działają zewnętrzne siły odpowiedzialne za działanie |
| Efekt samoutrudnienia | Grupa mająca robialne zadanie brała leki wspomagajace, a grupa z niewykonalnym zadaniem brała leki obniżające efektywność poznawczą |
| Krańcowy błąd atrybucji (Pettigrew, 1979, Hewstone, 1989) | Jak naszej grupie się coś nie uda, uważamy, że to sytuacyjne, a jak obcej uważamy, że dlatego bo są po prostu słabi. Jak nam się uda to dlatego, że jestesmy super, a jak innym to dlatego, że mieli szczęście. |
| Trzyczynnikowy model postawy (tzw. model ABC) | 1. Afekt (affect), czyli reakcja emocjonalna na obiekt 2. Zachowanie (behaviour) wobec obiektu 3. Poznanie (cognition) czyli przekonania na temat obiektu i posiadane informacje o nim |
| Bogus pipeline | Maszyna, która jest podłączana elektrodami do człowiek i wydaje dźwięki, ale nic nie mierzy. Istotnie statystycznie zwiększa szczerość odpowiedzi badanych. |
| EMG twarzy | pomiar aktywności mięśniowej twarzy |
| EEG | Fale mózgowe zmieniają się po przedstawieniu nielubianego bodźca po szeregu lubianych bodźców (lub odwrotnie) |
| Procedura IAT | Najczęściej stosowana miara utajonych postaw. Opiera się na szybkości kategoryzowania pozytywnych bodźców z lubianym obietem i negatywnych z nielubianym. Np. imię i narodowość. |
| Procedura AMP | Miara stosowana do mierzenia błędnej atrybucji afektu. |
| fMRI | Wzrost aktywności ciała migdałowatego gdy pokazywana Czarna twarz (zgodne ze wskaźnikami postaw utajonych). |
| Payne, 2005) Procedura błędnego przypisywania afektu (AMP) | Jeżeli tłumimy jakąś myśl, to staje się ona bardziej dostępna paradoksalnie |
| Dysonans postdecyzyjny | Podejmujemy decyzję (pomiędzy wyborem A i B) i później żeby zaprezentować siebie jako podejmującego właściwe decyzje obniżamy wartość przedmiotu NIE wybranego. Mechanizm pojawia się tylko w ambiwalentnych sytuacjach |
| Paradygmat hipokryzji | Aby uświadomić sobie hipokryzję trzeba z jednej strony być zaangażowanym (namawiać innych do zmiany) i uważnym (uświadomić sobie, że sie łamie te zasady) |
| Obszary kory aktywowane w trakcie dysonansu poznawczego (Van Veen, Krug, Schooler & Carter, 2009) | Dysonans poznawczy powiązany z aktywacją grzbietowej części kory przedniej i przedniej części wyspy. Specyficzne dla sytuacji dysonansowych. |
| Efekt śpiocha | jakaś wiadomość z nierzetelnego źródła staje się bardziej wiarygodna z czasem |
| Agresja w filmie (Black, Bevan, 1992) | Przed i po projekcji filmu (nie)przemocowego. Ludzie, którzy idą na film z przemocą są bardziej agresywni niż ci co wybrali nieprzemocowy. |
| Anderson i Bushman, 2001) | metaanalizy efektów podłużnych, rzeczywiście gry oddziałują na człowieka, zwiększają poziom agresji, ograniczają chęć pomagania etc, poznawczy kompontent agresji istotnie wpływa na zachowanie |
| (Prescott i in., 2018, PNAS; Burghardt i Lenhard, 2022) | metaanaliza efektów podłużnych, która wykazała różnice kulturowe (Azjaci - efekt negatywny), wykazano, że gry najsilniej oddziałują na 12-16 latków, w starszych grupach ten efekt jest słabszy. |
| Gry i desensytyzacja agresji (Engelhardt i in., 2011) | agresja w grach wideo wpływa na zachowania agresywne w rzeczywistym życiu na poziomie 0,28. |
| Ogólny Model Agresji (Carnagey, Anderson i Bushman, 2007) | kontakt z mową nienawiści wzmaga desensytyzację, pojawia się niewrażliwość, zmniejsza się empatia, nasilają zachowania agresywne. Jeżeli ludzie widzą przemoc, wzrasta szansa, że oni sami staną się przemocowi, a to wyjaśnia mechanizm desensytyzacji. |
| Kontakt z mową nienawiści w internecie (Soral, Bilewicz, Wiśniewski, 2016,2014) | Ekspozycja na mowę nienawiści w postaci komentarzy internetowych zwiększała poziom uprzedzeń (ci, co czytali więcej hejtu zmniejszała im się akceptacja wobec różnych grup) i obniżyła wrażliwość na mowę nienawiści. |
| Temperatura a mowa nienawiści na Twitterze (Stechemesser i in., 2022) | Wychodzi na to, że dyskomfort termiczny bardzo denerwuje ludzi. |
| Klasyczne modelowanie kozła ofiarnego (Allport, Zawadzki) | przenosimy agresję na bezpieczny cel (np. kogoś słabszego), wiemy, że nas coś frustruje, więc uzasadniam przez to swoje agresywne działania, nawet jeżeli robie komuś krzywdę to projekcją swoich frustracji. |
| Badanie o dobrym samarytaninie (Darley & Batson, 1973) | 40% udzielało jakiejś formy pomocy. Niski pośpiech: 63% pomogło, średni pośpiech: 45%, wysoki pośpiech: 10%. Brak korelacji pomiędzy typami religijności a skłonnością do pomagania. |
| Duże znaczenie przynależności do grupy - badanie “lost letter” | W liberalnym amerykańskim regionie ludzie mniej chętnie wrzucali zgubiony przez kogoś list do skrzynki, jeżeli był zaadresowany do organizacji neofaszystowskiej, niż do jakieś zbieżnej z ich poglądami. |
| Konflikt konstruktywny | istnieje cel do wspólnego rozwiązania, jest otwarta komunikacja, zaufanie obustronne, rozumiany jako gra o sumie niezerowej, obie strony moga wygrac, wygrana 1 nie znaczy przegranej 2. |
| Konflikt destruktywny | istnieje presja, rywalizacja, rozumiany jako gra o sumie zerowej, zwyciestwo jednej strony warunkiem porazki drugiej strony i na odwrót |
| Model krzywej relatywnej deprywacji | oczekiwania niezgodne z osiagnieciami i standardami zycia; kiedy sytuacja zyciowa sie pogarsza i jest relatywna deprywacja miedzy oczekiwaniami i standardem zycia → dochodzi do rewolucji/zamieszek (kiedy po dluzszym okresie poprawy zaczyna sie pogarszać) |
| Relatywna deprywacja | odczucie danego człowieka, że jego własna sytuacja, bądź też sytuacja jego grupy jest znacznie gorsza w odniesieniu do sytuacji innych, co w efekcie wywołuje gniew, urazy i roszczenia. Relatywna deprywacja moze miec charakter indywidualny lub grupowy. |
| Levine i Moreland (1987): deprywacja temporalna | (porownania z swoja przeszloscia): przekonanie, że sytuacja w przeszłości była znacznie lepsza niż obecnie. |
| efekt akcentuacji (Tajfel) | patrzymy na dwa obiekty nalezace do dwoch roznych grup to obiekty nalezace do jednej grupy wydają sie bardziej podobne do siebie niz w rzeczywistosci, a nalezace do roznych gr bardziej rozne niz w rzeczywistosci. |
| Koncepcja autochtonii | mamy iluzje ze my tu bylismy od zawsze, doszukujemy w historii tych fragmentow ktore sa zwiazane z historia naszej grupe, a negujemy te ktore dotycza gr obcej. |
| Projekcja międzygrupowa | grupa wlasna i obca, naleza do nadrzednej kategorii (prototyp). Jesli te grupy sa rownoliczne, powinnno byc tyle samo cech gr wlasnej i obcej, ale przewaznie pytani o prototyp kategorii podadza wiecej cech gr wlasnej, prototyp staje sie blizszy gr wlasnej |
| Skala opisująca prawicowy autorytaryzm (RWA), Altemeyer, 1981-1996 | prawicowy autorytaryzm: skłonność do podporządkowania się autorytetom (autorytarna uległość); reagowanie agresją w stosunku do osób nierespektujących autorytarnych wartości (autorytarna agresja) konwencjonalizm |
| Teoria opanowania trwogi (Solomon, Greenberg i Pyszczynski) | za faworyzację grupy własnej odpowiada lęk przed śmiercią. Aby opanować myśl o śmierci, wytworzyły się 2 mechanizmy psychologiczne: 1. Światopogląd 2. Samoocena |
| Teoria grupowego odzyskiwania kontroli | Zagrożone poczucie kontroli – większa faworyzacja grupy własnej |
| Teoria uzasadniania systemu (Jost) | Grupy są ułożone hierarchicznie, ludzie chcą tę hierarchię utrzymać |
| Najmniejsza aktywność kory, najwyższa ciała migdałowatego | bezdomni, żebracy(reagujemy tak jakbyśmy widzieli coś obrzydliwego, awersyjnego, a nie człowieka) |
| Infrahumanizacja (Leyens, 2000) | subtelna dehumanizacja, widoczna nawet w relacjach miedzygrupowych grup, które nie są ze sobą wcale w ostrym konflikcie |
| syndrom międzygrupowej wrogości (GFE) | Wszystkie uprzedzenia są skorelowane w syndrom międzygrupowej wrogości GFE - uogólniona niechęć do obcych, mniejszości, kogokolwiek, kto jest nietypowy. |
| Paradoks harmonii Dixon (2010) | Kontakt białych i czarnych w RPA sprawił, że biali zaczęli więcej dostrzegać negatywną sytuację czarnych i to jak są dyskryminowani. Z kolei u czarnych przez kontakt z białymi pojawia się iluzja, że jest równość, przestają chcieć domagać się swoich praw. |
| Prywatna samoświadomość | Gdy ludzie są pobudzeni do zastanowienia się nad własnym stanem. Trzy konsekwencje: nasilona reakcja emocjonalna, klaryfikacja wiedzy, bardziej wierni włąsnym standardom zachowania. |
| Publiczna samoświadomość | Gdy jednostka zda sobie sprawę z tych aspektów siebie, które mogą być oceniane i obserwowane przez innych. Konsekwencją może być lęk przed oceną i w związku z tym obniżenie samooceny. Ta samoświadomość prowadzi też do trzymania się społecznych standardów. |
| Schemat Ja | Ogół wiedzy dotyczącej nas samych oraz naszych relacji z otoczeniem |
| Teoria samoregulacji | Oparte na poznawczej pętli sprzężenia zwrotnego, która składa się z czterech kroków:1. Pierwsza operacja testująca (porównanie do standardu prywatnego/publicznego)2. Operacja wykonawcza (zmiana zachowania)3. Druga operacja testująca 4. Wyjście |
| Teoria rozbieżności Ja | Ja realne, ja idealne, ja powinnościowe Rozbieżności w porównaniu z ja idealnym wywołują emocje depresyjne, a w porównaniu z ja powinnościowym gniew, strach i niepokój negatywne pobudzenie będzie motywowało ludzi do zmiany i zmniejszenia dyskomfortu |
| Teoria porównań społecznych | Ta teoria utrzymuje, że przekonania, uczucia i zachowania mają charakter subiektywny i potrzebujemy odnieść się do innych by móc obiektywnie zweryfikować kim jesteśmy. Można wykonywać porównania w górę lub/i w dół. (Festinger) |
| Model podtrzymywania samooceny | Gdy ktoś odnosi sukces->społeczne odbicie (cieszymy się z kimś)(musimy być pewni swoich umiejętności w danej dziedzinie i nie może mieć ona z nami związku)/ porównanie w górę(cztery strategie podnoszenia samooceny) (Tesser) |
| Model podtrzymywania samooceny - strategie | 1. Zawyżenie zdolności obiektu porównania (On jest po prostu geniuszem) 2. Zmiana obiektu porównaniu (Ale Uli poszło gorzej) 3. Odsepraowanie się od odnoszącego sukcesu obiektu porównania 4. Dewaluacja danego wymiaru porównania |
| Teoria Ja Brewer'a i Gardner'a | Trzy schematy Ja 1. Indywidualne Ja - co nas odróżnia od innych np. introwertyk 2. Relacyjne Ja - nasze stosunki z bliskimi np. siostra 3. Kolektywne Ja - przynależność do grup np. Polak |
| Społeczna teoria tożsamości | To jak się postrzegamy w zależności która tożsamość osobista/społeczna jest najbardziej wyrazista (jeśmy jej najbardziej świadomi) |
| Teoria autokategoryzacji (Turner) | Kiedy wyrazista staje się społeczna tożsamość jednostki, jej widzenie siebie i innych ulega depersonalizacji. Postrzega siebie bardziej przez podobieństwa do grupy niż jako wyjątkową jednostkę. |
| Zasada metakontrastu | Przesadne uwydatnianie podobieństw istniejących w grupie własnej i różnic dzielących grupęod innych grup. |
| Teoria autoafirmacji (Steele) | Gdy samoocena zostaje naruszona ludzie dokonują kompensacji skupiając się na pozystywnych stronach i publicznie je potwierdzając. |
| Metody utrzymania pozytywnego poczucia własnej wartości (na pojęciu tożsamości indywidualnej jak i społecznej) | 1. Teoria autoafirmacji 2. Korzystna dla siebie tendencyjność w dokonywaniu atrybucji 3. Pławiąc się w cudzej chwale :) 4. Porzucając identyfikację z inną grupą |
| Teoria atrybucji | Potrzeba przypisywania przczynowości zjawiskom. (Heider) |
| Typy atrybucji | 1. Wewnętrzna (dyspozycyjna)i zewnętrzna (sytuacyjna) 2. Wymiar stabilności i wymiar poczucia kontroli (Weiner) |
| Teoria wniosków korespondentnych | Wnioskowanie o dyspozycyjnych cechach człowieka na podstawie jego działania. Ludzie wolą dokonywać atrybucji wewnętrznych. Przetwarzamy w związku z tym trzy typy informacji: 1. Aprobatę społeczną 2. Wybór 3. Nietożsame skutki |
| Model współzmienności | To, co stanowi przczynę zachowania musi być obecne w kiedy ono występuje i nie może być obecne gdy zachowanie nie występuje. (Kelley) |
| Na ustalenie atrybucji wpływają trzy typy informacji: | 1. Powszechność - na ile inni ludzie się zachowują jak aktor społeczny 2. Spójność - na ile aktor zachowuje się tak samo w podobnych sytuacjach 3. Wybiórczość - na ile aktor zachowuje się tak samo w różnych kontekstach |
| Błędy atrybucji | 1. Podstawowy błąd atrybucji 2. Asymetria aktor-obserwator |
| Podstawowy błąd atrybucji | Pna skłonności do przypisywania cudzych zachowań czynnikom wewnętrznym przy niedocenianiu roli wyznaczników sytuacyjnych tych zachowań (wyrazistość percepcyjna) |
| Asymetria atrybucji aktora i obserwatora | Podczas gdy cudze zachowania wyjaśniamy czynnikami wewnętrznymi swoje wyjaśniamy zewnętrznymi (wyrazistość percepcyjna) |
| atrybucje egotystyczne | Tendencja do przypisywania atrybucji wewnętrzenej w odniesieniu do sukcesów i atrybucji zewnętrznej do porażek. (motywacje by utrzymaćwysokie poczucie własnej wartości) |
| Poznawczy skąpiec | Próbując zrozumieć świat podejmujemy działania pozwalające oszczędzić czas i wysiłek. (Taylor i Fiske) |
| Heurystyki | ekonomiczne poznawczo skróty myślowe upraszczające złożone procesy sądzenia do tych podporządkowanych prostym regułom. |
| Typy heurystyk | heurystyka reprezentatywności, dostępności, efekt fałszywej powszechności, heurystyka zakotwiczenia |
| Heurystyka reprezentatywności | tendencja do przypisywania komuś cech na podstawie ich dopasowania do prototypu danej kategorii. |
| Heurystyka dostępności | tendencja do oceniania częstości lub prawdopodobieństwa zajścia jakiegoś zdarzenia w zależności od tego jak łatwo można wydobyć z pamięci jakąś informację związaną z tym wydarzeniem. |
| Efekt fałszywej powszechności | Przecenianie stopnia rozpowszechnienia własnych poglądów, zachowań i preferencji |
| Heurystyka zakotwiczenia | tendencja do opierania się na jakiejś informacji (kotwicy) w procesie podejmowania decyzji lub wydawania sądów (np. ocenianie populacji) |
| Umotywowany taktyk | Ludzie decydują czy być bardziej naiwnym naukowcem czy poznawczym skąpcem na podstawie czasu i obciążenia poznawczego, ważności i zakresem dostępnych informacji. |
| Kategoryzacja społeczna | proces, w ramach którego ludzie organizują środowisko społeczne, kwalifikując siebie i innych do określonych grup |
| Prototyp | najbardziej reprezentatywny egzemplarz jakiejś kategorii |
| Efekt wzajemnej wyróżnialności | W związku z heutystyką reprezentatywności mniejsza grupa była powiązana z rzadziej występującymi zachowaniami negatywnymi. |
| Efekt jednorodności grupy obcej | Członkowie obcej grupy wydają się bardziej podobni do siebie nawzajem niż gdyby byli z grupy aktora społecznego |
| Czynniki aktywizujące kategoryzację | 1. Pierwszeństwo (Kategoryzujemy na podstawie cech, które napotkamy jako pierwsze) 2. Wyrazistość percepcyjna (kiedy różnice są zauważalne) 3. Stała dostępność (pewne kategorie, które są często wykorzystywane i stają się automatyczne np. płeć, rasa, wiek) |
| Asymilacja zachowania | Ludzie myśląc o jakiejś kategorii mogą nieświadomie zacząć się zachowywać zgodnie ze związanym z nią stereotypem. |
| Zagrożenie stereotypem (Steele) | spadek sprawności działania w dziedzinach objętych stereotypem pod wpływem samej świadomości, że jest się członkiem grupy stereotypizowanej |
| Dwuprocesowa teoria przetwarzania Brewera | formowanie się wrażenia pod wpływem kategoryzacji i indywiduacji |
| Model kontinuum Fiske i Neuberga | Proces formowania wrażeń jako kontinuum od procesów opartych na przetwarzaniu kategorii (heurystyk) do procesów opartych na przetwarzaniu atrybutów (systematycznie) |
| Dekategoryzacja | Zmiana w sposobie przetwarzania z kategoryzacji do indywiduacji |
| Efekt samej ekspozycji | nasilenie lubienia osoby lub obiektu wskutek samego wzrostu częstości ich napotykania |
| Uczenie się przez skojarzenie | 1. Sposób niejawny przez warunkowanie klasyczne (neutralny bodziec zostaje skojarzony z bodźccem wywołującym reakcję emocjonalną 2. Sposób jawny przez warunkowanie instrumentalne (zachowanie jest później nagradzane/karane) |
| Autopercepcja | Postawy powstają w wyniku obserwacji naszego własnego działania (Najpierw coś mówimy, a później przypisujemy atrybucję wewnętrzną) |
| Hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego | To że się uśmiechamy może sprawić, że się czujemy bardziej radośni (Strack) |
| Naczyniowa teoria emocji | Usmiech pobudza mięśnie, co zwiększa dopływ krwi do mózgu, co wywołuje dobry nastrój w wyniku obniżenia temperatury mózgu (Zajonc) |
| Podejście funkocjonalne w tworzeniu postaw | Formowanie postaw zachodzi na podstawie stopnia w jakim coś zaspokaja psychologiczne potrzeby: użyteczności, wiedzy, obrony ego i manifestowania wartości |
| Czynniki wpływające na zależność między zachowaniem, a postawami | 1. Konkretność 2. Czas 3. Samoświadomość 4. Dostępność postawy 5. Siła postawy |
| Teoria działań przemyślanych | Najbliższym determinantem działania jest intencja, a ją można przewidzieć na podstawie - postawy (przekonanie o efektach zachowania i ocena tych efektów), - subiektywnej normy (na ile jest to oczekiwane ode mnie)- postrzeganej kontroli (jak łatwo/trudno b |
| Dysonans poznawczy | Zachowanie, które w jakimś sensie przeczy posiadanym postawom, wywołuje uczucie dyskomfortu. W związku z tym osoba musi zmienić swoje postawy, by zmniejszyć uczucie dyskomfortu. (Festinger) |
| Czynniki wpływające na dysonans | 1. Usprawiedliwienie 2. Charakter wyboru 3. Inwestycja |
| Tor centralny (systematyczny) | Bardziej skuteczny, gdy ludzie są zmotywowani oraz zdolni do dokładnego przemyślenia treści. Liczy się siła i jakość argumentów. |
| Tor perferyjny (heurystyczny) | Bardziej skuteczny, gdy ludzie nie mają ochoty lub nie są w stanie przeanalizować treści przekazu. Liczy się bardziej atrkacyjność nadawcy i wielkość zaprezentowanej informacji. |
| Czynniki wpływające na wybór toru perswazji | 1. Szybka mowa 2. Nastrój 3. Odniesienie do Ja 4. Różnice indywidualne w zakresie potrzeb poznania 5. Humor |
| Realność grupy | Realność grupy to stopień w jakim zbiór jednostek nosi cechy "grupowości". Obejmuje ona:- spójność - wzajemne powiązania - podobieństwo - wspólne cele - ważność - tendencje członków do interakcji |
| Cztery typy grup wg Lickela | 1. Bliskie grupy (np. rodzina, przyjaciele) 2. Grupy zadaniowe (np. współpracownicy) 3. Kategorie społeczne (np. kobiety, Polacy) 4. Luźne zgromadzenia (np. osoby lubiące jazz) |
| Facylitacja społeczna | Wzrost skuteczności działania (szczególnie w zadaniach łatwych) pod wpływem samej obecności innych (Allport) |
| Hamowanie społeczne | spadek skuteczności działania (szczególnie w zadaniach trudnych) pod wpływem samej obecności innych |
| Teoria pobudzenia (w kontekście facylitacji i hamowania) | To czy obecność innych wywoła hamowanie czy facylitację zależy od tego, czy reakcja dominująca wywołana fizjologicznym pobudzeniem sprzyja czy nie wykonywanemu zadaniu. |
| Lęk przed oceną (w kontekście facylitacji i hamowania) | Koncepcja, że pobudzenie nie powoduje sama obezność innych ludzi, ale lęk przed oceną przez nich (Cottrell) |
| Konflikt uwagi (w kontekście facylitacji i hamowania) | Hipoteza, że pobudzenie jest wywołane przez konflikt między koniecznością poświęcania uwagi zadaniu, a koniecznością poświęcania uwagi innym. Do tego konfliktu mogą dołączać też inne bodźcce takie jak hałas, migające światła itp. |
| Próżniactwo społeczne | zmniejszenie przez jednostkę wysiłku wkładanego w pracę grupową (w porównaniu do wysiłku wkładanego przez nią podczas wykonywania tego samego zadania indywidualnie)-> Rozproszenie odpowiedzialności (choć w zadaniach trudnych polepsza wyniki) |
| Predyktory przywódcy | 1. Osobowość: wysoka ekstrawersja, otwartość i sumienność, a niska neurotyczność 2. Osoby pewne siebie, rozmowne, atrakcyjne i ekstrawertyczne 3. Dopasowanie stylu przywódzctwa do zadania 4. Dopasowanie do kultury społęczeństwa (kolektywistyczne vs. indyw |
| Cechy przywódców transformacyjnych (charyzmatycznych) | 1. Charyzmatyczni 2. Zindywidualizowane podejście do członków grupy 3. Stymulują intelektualnie członków grupy |
| style przywództwa wg Balesa | 1. Przywódzctwo zadaniowe 2. Przywódzctwo społeczno-emocjonalne |
| Style przywózctwa wg Lippita i White | 1. Styl aukokratyczny 2. Styl demokratyczny 3. Styl liberalny |
| zależnościowy model przywództwa (Fiedler) | Przywódcy mają stałą tendencję do kierowania wg stylów Balesa. Skala NPW (najmniej pożądanego współpracownika). Skuteczność tych stylów zależy od kontroli sytuacyjnej. Przy wysokiej kontroli (dobre relacje, jasne cele i prawomocna władza) i niskiej kontro |
| Teoria wymiany przywódca-członek grupy | Skuteczność kierowania zależy od jakości relacji wymiany między liderami, a członkami grupy. W wysokiej jakości relacji zachodzi wzajemna wymiana zasobów wymiernych (np. władza) i psychologicznych (np. zaufanie, szacunek). W niskiej jakości relacji związk |
| Norma grupowa | zbiór przekonań na temat grupy własnej (Sherif) |
| Wpływ informacyjny | Opiera się na dążeniu człowieka do tego, aby mieć słuszność. Wspierające czynniki to niepewność własnego zdania, trudne zadanie i mało informacji. W jego wyniku zachodzi konwersja, czyli zmiana w postawach publicznych i prywatnych. |
| Wpływ normatywny | Wynika z chęci uzyskania akceptacji i pochwał, a uniknięcia kary i wykluczenia z grupy. Wspierająće czynniki to pewność własnego zdania, łatwe zadanie i szczegółowe informacje. W jego wyniku zmiany są tylko w postawach publicznych. |
| Czynniki moderujące wpływ konformizmu (głównie wpływ normatywny) | 1. Spójność grupy (Im wyższa tym szybciej pojawia się konformizm) 2. Wielkość grupy ( do 3 wzrasta, a później już stały xD) 3. Wsparcie społeczne (Obniża konformizm) |
| Czynniki moderujące wpływ konformizmu (wpływ informacyjny) | 1. Pewność siebie 2. Trudność zadania (im trudniejsze tym większy wpływ informacyjny) |
| Polaryzacja grupowa | tendencja grup do podejmowania decyzji, które są bardziej skrajne niż początkowe inklinacje członków. Skrajną formą tego jest myślenie grupowe. |
| Wpływ mniejszości | Przypadek, w którym mniejszość członków grupy wpływa na zachowanie albo na przekonania większości. Aby tak się stało mniejszość musi być pewna siebie i konsekwentnie upierać się przy swoim. |
| Teoria wpływu społecznego (Latane) | Wielkość wpływu społęcznego wywieranego przez innych zalezy od ich liczby, siły (status, władza i doświadczenie), oraz odległości (jak blisko w przestrzeni i czasie) w jakiej znajdują się Ci na których wpływ jest wywierany. Analogia świecącej żarówki. |
| Czynniki wpływające na poszłuszeństwo w eksperymencie Milgrama | - kulturowa norma poszłuszeństwa wobec ludzi z władzą - zmiana "sprawstwa", przeniesienie odpowiedzialności - status otoczenia - status eksperymentatora - dodatkowi posłuszni nauczyciele zwiększali efekt - jeden buntujący się uczeń zmniejszał efekt - blis |
| Tendencyjność międzygrupowa | Też: faworyzowanie własnej grupy. Pojęcie to obejmuje różne przejawy faworyzowanie własnej kategorii społecznej. |
| Dyskryminacja grupowa | Jest to behawioralny przejaw uprzedzeń. |
| Rasizm tradycyjny | Jest to jawne przejawianie negatywnych i niesprawiedliwych stereotypów opartych na przynależności kategorialnej. |
| Rasizm awersyjny | Jest definiowany poprzez jednoczesne posiadanie zarówno postawy egalitarnej jak i negatywnych emocji względem członków innych grup. |
| Wrogi seksizm | Na przykład przekonanie, że kobiety są gorsze, nieracjonalne i słabe. |
| Życzliwy seksizm | Na przykład idealizowanie kobiet w ich tradycyjnych rolach jako "gospodyń domowych" i "matek" |
| Seksizm ambiwalentny | Połączenie seksizmu wrogiego z życzliwym. Pojawianie się negatywnych emocji przy wyobrażeniu kobiety robiącej karierę i pozytywnych przy wobrażeniu kobiety pełniącej tradycyjną rolę. |
| Orientacja na dominację społeczną (SDO) | skłonność do uważania nierówności międzygrupowych za uzasadnione i pożądane, a w konsekwencji spostrzeganie pewnych grup społecznych jako zasadnie nadrzędnych i dominujących nad innymi, gorszymi grupami (Sidanius) |
| Etnocentryzm | Nasilenie lojalności wewnątrzgrupowej i wzrost wrogości międzygrupowej. |
| Realny konflikt grupowy | Konflikt między grupami jest wynikiem dostrzeżenia ograniczonej dostępności zasobów. Czyli w warunkach kryzysu ekonomicznego konflikty międzygrupowe będą narastać. (LeVine, Campbell) |
| Paradygmat grupy minimalnej | Minimalne warunki wymagane do wystąpienia dyskryminacji między grupami (Tajfel) |
| Model różnicowania kategorii | Nałożenie systemu klasyfikacji powoduje ujawnienie się automatycznej skłonności do myślenia, że wszystkie osoby należące do tej kategorii są do siebie podobne, i odpowiadająca jej automatyczna tendencja do myślenia, że wszyscy ludzie należący do innych ka |
| Teoria tożsamości społecznej | 1. Ludzie są motywowani do utrzymania pozytywnego obrazu własnej osoby oraz pozytywnej samooceny; 2. Obraz własnej osoby wynika w dużym stopniu z identyfikacją z grupą; 3. ludzie osiągają pozytywną tożsamość społeczną dzięki procesowi porównań międzygrupo |
| Hipoteza redukcji subiektywnej niepewności | założenie, że ludzie mają motywację do utrzymania wyróżnialności własnej grupy na tle innych w celu redukcji subiektywnej niepewności. (Hogg) |
| Teoria optymalnej wyróżnialności | Ludzie są zmotywowani do zaspokajania dwóch wzajemnie sprzecznych potrzeb: asymilacji i potrzeby różnicowania. |
| Teoria samozakotwiczenia | Koncepcja, że Ja jest używane jako informacyjna baza w wydawania sądów społecznych. (Clement, Krueger) |
| Hipoteza kontaktu | hipoteza, że uprzedzenia i stereotypy ulegają redukcji w wyniku kontaktu z przedstawicielami grupy obcej. Żeby to zadziałało muszą być warunki społeczne promujące integrację, grupy muszą mieć jednakowy status społeczny i kontakt musi obejmować współpracę |
| Model wspólnej tożsamości wewnątrzgrupowej | Gdy członkowie dwóch grup zaangażują się w kontakt oparty na współpracy, uprzedzenia ulegają redukcji, ponieważ członkowie grupy formują nową wspólną tożsamość grupową obejmującą osoby z obu grup. |
| Kategoryzacja skrzyżowana | Zachęcanie ludzi do stosowania wielu różnych sposobów klasyfikowania ludzi, zamiast niezmiennego myślenia o innych kategoriach rasy, płci lub wieku. Że mniejszości można różnie skategoryzować, a nie tylko poprzez np. rasę. ZMniejsza to tendencyjność myśle |
| Teoria psychodynamiczna agresji | Ludzie mają instynkt życia i śmierci. Zachowania agresywne pojawiają się jako wynik napięć w ciele, które musiały znaleźć ujście. |
| Teoria psychologii ewolucyjnej agresji | Agresja jest środkiem do zagwarantowania ciągłości genetycznej |
| Teoria frustracji-agresji | Każda agresja jest wynikiem frustracji, każda frustracja rodzi tendencję do agresji. (Dollard) |
| Hipoteza katharsis | Frustracja wywołuje w ludziach nagromadzenie negatywnych emocji, które trzeba jakoś wyrazić. |
| Model neoasocjacjonistyczny agresji | Frustracja generuje złość co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań agresywnych. Jednakże warunkiem wystąpienia agresji jest sygnał dostarczony przez środowisko np. osoba/przedmiot skojarzony ze złością. (Berkowitz) |
| Teoria transferu pobudzenia | Przeniesienie pobudzenia związanego z jedną sytuację na inną, niezwiązaną. (Zillman) |
| Teorie uczenia się agresji | 1. Warunkowanie sprawcze (Skinner) 2. Społeczne uczenie się (Bandura) przez obserwację lub modelowanie |
| Determinanty osobowe zachowań agresywnych | 1. Hormony (testosteron) 2. Socjalizacja płciowa 3. Typ osobowości (A>B) 4. Ugodowość 5. Samoocena (niska lub wysoka z wysokim egotyzmem) 6. Alkohol |
| Determinanty sytuacyjne zachowań agresywnych | 1. Temperatura 2. Zatłoczenie 3. Hałas 4. Niski status społeczny (gdy czują że są niesprawiedliwie traktowane i nie mają nad tym kontroli) 5. Wpływy kulturowe (np. kultura honoru) |
| Rozhamowanie | Osłabienie ograniczeń normatywnych, dzięki którym ludzie unikają podejmowania agresji. Główne przyczyny tego zjawiska to deindywiduacja i dehumanizacja. |
| Teoria norm emergentnych | Ludzie się zachowują agresywnie w tłumie nie dlatego, że ignorują normy społeczne, ale dlatego, że postępują według innej normy grupowej, która wytwarza się w danej sytuacji i pochwala agresję. |
| Piętra terroryzmu | 0 spostrzeżenie relatywnej deprywacji 1 p percepcja sprawiedliwości proceduralnej 2 p przeniesienie agresji 3 p przyjęcie alternatywnego kodu moralnego 4 p myślenie kategorialne i postrzeganie prawomocności własnego zachowania 5 p atak terrorystyczny |
| Reguła wzajemności | otrzymanie jakiegoś dobra silnie obliguje jego odbiorcę do zrewanżowania się ofiarodawcy w podobny sposób (Gouldner) |
| Norma odpowiedzialności społecznej | oczekiwanie i nakaz pomagania osobom, których losy zależą od naszych działań (Berkowitz) |
| Hipoteza wiary w sprawiedliwy świat | przekonanie, że świat jest miejscem sprawiedliwym i każdy dostaje to na co zasłużył (Lerner, Miller) |
| Model poznawczy Latanego i Darleya (pomaganie) | Decyzja o podjęciu lub nie pomocy zależy od kilkuetapowego procesu. 1. Zauważenie zdarzenia 2. Interpretacja zdarzenia (musi być nagły, wymagający pomocy wypadek) 3. Przyjęcie osobistej odpowiedzialności 4. Podjęcie decyzji o działaniu (mogę pomóc i plan) |
| efekt obojętnego przechodnia/świadka | Ludzie są mniej skłonni udzielić pomocy, gdy wokół są inni ludzie. Przyczyny: - Rozproszenie odpowiedzialności - Hamujący wpływ publiczności |
| Model ponudzenia-bilansu Piliavin | Wyjaśnienie efektu obojętnego świadka poprzez trzy etapy których doświadcza |
| Determinanty pomagania związane z obserwatorem | 1. Osobowość (Wewnętrzne umiejscowienie kontroli, empatia) 2. Kompetencje i przywództwo 3. Nastrój (dobry zwiększa) 4. Hipoteza empatia-altruizm |
| Hipoteza empatia-altruizm | Im silniejsze jest nasze odczucie empatycznej troski, tym bardziej altruistyczna będzie nasza reakcje. (Batson) |
| Determinanty pomagania zwiAzane z biorcą pomocy | 1. Podobieństwo 2. Przynależność do tej samej grupy 3. Atrakcyjność 4. Odpowiedzialność ofiary za swój los |
| Teoria regulowania poziomu prywatności | Optymalny poziom prywatności zmienia się w czasie(reguła dialektyki i reguła optymalizacji) od otwartości do zamknięcia wobec innych staramy się dopasować nasz aktualny poziom kontaktów do pożadanego poziomu kontaktów(Altman) |
| Model afiliacji społecznej | Działamy zgodnie z zasadą homeostazy. Wg tej koncepcji regulujemy swój poziom kontaktów tak, aby był on stały i w jak największym stopniu zbliżony do poziomu pożądanego. |
| Lęk społeczny | Nieprzyjemna emocja jakiej doświadczamy z powodu obawy przed oceną społeczną. Można go tłumaczyć dwuczynnikową teorią emocji (Schachter) wg której doświadczenie emocji opiera się na pobudzeniu fizjologicznym-poszukiwaniu wskazówek w środowisku społecznym. |
| Samotność | Główne predyktory samotności wg Maxwella i Coebergha - niski stopień bliskości w relacji z najbliższą osobą - mała liczba bliskich przyjaciół - niski stopień zadowolenia ze swoich związków - słabe utrzymywanie kontaktów z innymi |
| Główne predyktory samotności wg Berscheida i Reis'a | 1. Cechy osobowości 2. Okoliczności społeczne 3. Społeczno-poznawcze skłonności np. do surowej oceny innych |
| Determinanty atrakcyjności związane z obiektem | 1. Cechy fizyczne 2. Podobieństwo do Ja 3. Komplementarność 4. Wzajemność |
| Hipoteza dopasowania | Pary o podobnej atrakcyjności fizycznej będą szczęśliwsze w związku. |
| Teoria równowagi poznawczej | Ludzie starają się utrzymać poczucie równowagi i zgodności poznawczej w dziedzinie swych sądów, uczuć i relacji społecznych. |
| Determinanty atrakcyjności związane z obserwatorem | 1. Znajomość 2. Lęk ogólny |
| Teoria przenikania społecznego | Propozycja, zgodnie z którą początkowy rozwój przyjaźni - a także jej zakończenie - zależą od stopnia wzajemnego odkrywania się partnerów (Altman, Taylor) |
| Typologia miłości Lee | Trzy typy miłości 1. Miłość namiętna (eros) 2. Miłość jako gra (ludus) 3. Miłość przyjacielska (storge) Tworzą one trzy pochodne: a. Miłość praktyczna - pragma (2+3) b. Miłość zaborcza - mania (1+2) c. Miłość altruistyczna - agape (1+3) |
| Trójskładnikowa teoria miłości | Teoria zgodnie z którą istnieje 7 różnych rodzajów miłości, różniących się stopniem namiętności, intymności i zaangażowania. Międzyinnymi należy do nich miłość namiętna i miłość partnerska. (Sternberg) |
| Trójczynnikowa teoria miłości | Aby człowiek mógł się zakochać musi spełnić trzy warunki 1. Spotkać odpowiedniego partnera 2. Przypisać pobudzenie fizjologiczne jego obecności 3. Rozumieć i akceptować pojęcie miłości (Hatfield, Walster) |
| Czynniki wpływające na satysfakcję w związku | 1. Wymiana społeczna (Teoria wymiany społecznej) 2. Równość (Teoria równości) 3. Intymność (Troska, zrozumienie, poparcie) 4. Interpretacja (np. kto jest winny kryzysowi) 5. Porównania społeczne 6. Zintegrowane sieci społeczne 7. Styl przywiązania |
| Teoria wzajemnej zależności | Zakłada ona, że zrozumienie natury związków wymaga uwzględnienia wpływu czynników sytuacyjnych, a także zarównow czynników indywidualnych, jak i procesów interpersonalnych. (Rasbult, Van Lange) |
| Model inwestowania | Zaangażowanie w związek zależy od: 1. Wysokiej satysfakcji 2. Jakości alternatywy 3. Zakresu inwestycji (Rusbult) |
| Model rozwiązania związku | Cztery stadia na drodze rozpadu 1. Faza wewnątrzpsychiczna 2. Faza diady 3. Faza społeczna 4. Faza żałobna(Duck) |
Created by:
fairyflesh
Popular Social Studies sets