Help
Options
Didn't know it?
click below
click below
Knew it?
click below
click below
Don't Know
Remaining cards (0)
Know
retry
shuffle
restart
0:00
Embed Code - If you would like this activity on your web page, copy the script below and paste it into your web page.
Normal Size Small Size show me how
Normal Size Small Size show me how
MM
Meertaligheid Meerstemmigheid
| Term | Definition |
|---|---|
| sociolinguïstiek | verschillende manieren waarop mensen met elkaar spreken OF specifieke disciplinaire insteek om taalfenomenen te onderzoeken, beschrijven en verklaren |
| continuïteit | van oorsprong niet zo heel sterk verschillend |
| disruptie | fundamenteel en radicaal verschillend |
| sociale cognitie | Hoe individuen hun (sociale) wereld begrijpen: hoe ze mensen en events interpreteren, zichzelf situeren in een bredere sociale context ("de wereld") |
| evolutionaire perspectief | hoe taal is ingebed in ons mens-zijn als soort |
| culturele perspectief | effecten op groepsniveau voor ons taalgebruik en talen op zich, normering en codificatie, en de machtsverhoudingen tussen verschillende talen |
| existentiële perspectief | individuele keuzes die sprekers kunnen maken, die niet altijd volgens de klassieke sociologische parameters verlopen (man/vrouw, arm/rijk,etc.) |
| antropologie | studie van het menselijk gedrag om te begrijpen wat ons "mens" maakt |
| taalkunde | beschrijven van taalsystemen, werking van taal, functie, evolutie, etc. |
| social glue | sociaal bindmiddel |
| continuïteitshypothese | evolutie van de mens is gradueel, continu veranderingsproces |
| culturele transmissie | overdracht van informatie aan een volgende generatie, mentale kracht van de levensvorm (NIET fysieke aspecten) |
| natuurhypothese (Chomsky & Pinker) | taal is een instinct, hoef je niet aan te leren, ontwikkel je zelf |
| cultuur (Richerson &Boyd) | informatie die gedeeld wordt tussen mensen Het delen is culturele/sociale transmissie en kan verschillende vormen aannemen (onderricht= expliciete vorm & iemand anders imiteren= impliciete vorm) |
| cultural tool (Everett) | instrument om met elkaar in contact te komen, en informatie te delen die onzichtbaar of niet meer beschikbaar is |
| intentioneel altruïstisch gedrag (Tomasello) | minds van gesprekspartner lezen, en die informatie bezorgen waarvan we denken dat ze die nodig hebben |
| altruïsme (Hamilton) | helpen van soortgenoot op een moment waar niet helpen een voordeel zou opleveren aan diegene die helpt |
| goal-oriented | leren vanuit doel en functioneel imiteren gericht op doel |
| process-oriented | imiteren om zo getrouw mogelijk informatie te kopiëren |
| cumulatief leren | leren door informatie op te bouwen |
| cultural intelligence (Tomasello) | natuurlijke predispositie om informatie op te willen vangen van andere mensen |
| cumulatief cultureel leren (Tomasello) | mensen (baby's) zijn voorgeprogrammeerd om van anderen te leren |
| ratchet-/ pal-effect (Tomasello) | geaccumuleerde kennis kan niet teruggedraaid of vergeten worden als de taal niet uitsterft |
| culture/ nurture | context en omgevingsfactoren |
| interaction engine (Levinson) | aanleg om met mensen te interageren |
| monadische interactie | banale, weinig interactieve communicatie |
| dyadische interactie | interactie met een ander mens of object |
| triadische interactie | interactie met 3 elementen: 2 mensen en 1 object (praten over object) |
| stance sharing | eigen perspectief weergeven op bepaalde feiten |
| reciprocity of perspectives (Husserl) | zich in iemands situatie kunnen verplaatsen |
| turn-taking | beurtwisseling, gesprekspartner tijd geven te antwoorden (joint attention en coöperation) |
| overlaps | overlappingen tijdens gesprek bij beurtwissels |
| speech act | mededeling, vraag naar informatie, verzoek om iets te doen, etc. |
| language acquisition device - LAD (Chomsky) | instinctieve mentale capaciteit om taal te verkrijgen en produceren (kinderen) |
| nativism (Chomsky & Pinker) | vertrekt vanuit idee dat kinderen slim geboren worden, ze hebben al volledig functioneel brein en moeten maar een aantal keuzes maken om een correcte output te generen (taal) |
| radicale behaviorisme | de ontwikkeling van kinderen is afhankelijk van externe leerprocessen (kinderen= blank slates) |
| taalgemeenschappen | groepen waarvan de leden dezelfde taal spreken |
| peer-group | de groep van je "peers", je "gelijken", je "lotgenoten" |
| primaire socialisatie | socialisatie binnen informele groepen zoals het gezin en vrienden, nucleaire unit |
| secundaire socialisatie | socialisatie binnen formele omstandigheden en omgevingen zoals werk en school, buiten thuis |
| cumulatief cultureel leren | proces waarbij we steeds meer vooruitgang maken als soort, en eigen individueel voordeel kunnen uithalen |
| sociale groep | groep mensen die zich met elkaar identificeren en met elkaar omgaan, hebben een sociale betekenis |
| entitativiteit | uitdrukken hoe homogeen een sociale groep is en hoe de intern cohesie en homogeniteit zich onderscheidt van andere groepen |
| common bond groups | bloedbanden (binnen de stamboom) |
| in-group | groep waarin je behoort |
| out-group | groep waarin je NIET behoort |
| free-riders | mensen die niets doen maar toch beetje succes meepikken door deel te zijn van een groep |
| groepsidentificatie | hoe we ons herkennen binnen een/ meerdere groep(en) |
| social identity theory (Henri Tjafel) | mensen hebben verschillende indentiteiten ("lagen") (sommige lagen vast/stabiel: karakter en temperament, andere fluctuerend: haarkleur, leeftijd, etc. + aantal minder stabiele kenmerken komen voort uit groepsidentificatie) |
| speech community | taal is een groepsgedrag |
| community of practice | ways of doing things grounded in and shared by a community 3 basisprincipes: mutual engagement, jointly negotiated enterprise & shared repertoire |
| sociale netwerken | relaties en contacten die de bewoners in de buurt met elkaar hebben OF relationele verbanden tussen 1 individu en zijn/haar connecties |
| core network members | diegene met een belangrijke status (bv. ouders) |
| secondary network members | lagere status dan core network members |
| peripheral network members | hebben amper belang voor individu (ego) |
| een taal | historisch ontwikkelt systeem in een specifieke talige gemeenschap, en relatief gesloten set van tekens gebruikt door geluiden en betekenissen op arbitraire en conventionele manier aan elkaar gekoppeld |
| diachrone taalvariatie | taalgebruik dat verschilt en verandert onder invloed van tijd |
| diatropische variatie | verschillen die gebaseerd zijn op plaatsbepalingen |
| situationele variatie | contextgebonden variatie |
| sociale variatie | variatie die verbonden kan worden aan een sociale groep |
| fonetische variatie | uitspraakvariatie |
| syntactische variatie | verschillen uitgedrukt op gebied van de taalvormen zelf (NIET in termen van oorzaken) |
| lexicale variatie | Twee of meer verschillende woorden verwijzen naar dezelfde zaak/ woordenschat |
| markers | taalvormen meer in specifieke (situationele) gevallen gebruikt (gij-vorm: informele context & jij-vorm: formele context), onderscheidingen waarvan men bewust is |
| indicatoren | typische taalvormen waarvan men niet helemaal bewust is (t-deletie: da ipv dat uitspreken, zowel in informele als formele context) is een duidelijke vorm van informaliteit en dus eigenlijk niet gepast |
| variëteiten | (stabiele) verzamelingen van taalvarianten, getriggerd door specifieke factoren (Limburgse jongerentaal: heeft specifieke kenmerken en groepeert aantal parameter (geografische, sociale en situationele), Verkavelingsvlaams, etc.) |
| monolinguïstische landen | landen waar bevolking maar 1 taal spreekt |
| meertaligheid, plurilinguïsme | binnen territoriale grenzen van meeste landen worden verschillende talen gesproken (= meest natuurlijke situatie) |
| gemeenschapsmeertaligheid | meertaligheid wordt berekend voor hele land of gemeenschap |
| individuele meertaligheid | elke inwoner = individueel meertalig |
| faciliteiten | uitzonderingen op algemene taalwetgeving |
| standaardisering, codificatie | proces waarbij een taal expliciete normen ontwikkelt |
| dialectofonie | aantal personen dat bijna uitsluitend dialect spreekt (bv. thuis) |
| autonome talen | talen die eigen wetmatigheden hebben, als systeem een afgesloten en afzonderlijk regelsysteem ontwikkeld |
| heteronomie | feit dat dialecten geen autonome status hebben en niet worden herkend als officiële variant |
| statutory national language | officieel en expliciet erkende nationale standaardtaal, ook gebruikt in overheidsadministratie |
| de facto language of national identity | taal in het hele land (h)erkend als identitaire taal, maar heeft geen officiële erkenning |
| statutory national working language | taal die gebruikt wordt, maar bv. uit ander land gekomen |
| ausbausprache | dialect wordt ontwikkeld en klimt tot echte standaardtaal |
| dachsprache, daktaal | standaardtaal biedt dialecten onderdak |
| disglossie | veranderde relatie tussen daktaal een onderliggende dialecten |
| microdiglossie (Ferguson) | bevat 2 basiselementen: high language en low language |
| macrodiglossie (Ferguson) | uitgebreide versie: met high language, low language en middle language (tussenvorm) |
| afstandstaal | prestigieuze taal die geïmporteerd werd uit anderstalig territorium (meestal door kolonisatie) |
| diaglossie (Auer), destandardisering | standaardtaal wordt aangepast aan regionale talen |
| dilalie | functionele overlappingen tussen verschillende varianten in een continuüm |
| minderheidstalen | niet dominante talen, gesproken door minderheidsgroepen (bv. Fries in NL), hebben beperktere geografische/ sociale inzetbaarheid dan standaard-/nationale taal |
| situational code-switching | code-switching op basis van concrete communicative situatie (bv. participanten met andere taal) |
| tag-switching | een van de meest bekende vormen van code-mixing, specifieke tags worden in andere taal gebruikt (bv. ik doe dat geen 2e keer hoor, mon oeil!) |
| pidgintalen | ontstaan in commerciële contexten over onderhandelen tussen goederen, prijzen en afspraken. in dit soort situatie wordt vaak een lingua franca: gemeenschappelijke taal gebruikt. + heeft geen moedertaalsprekers |
| lexifier | specifiek voor woordenschat |
| superstraat | lokaal dialect |
| creooltaal | uit pidgin voortgekomen taal die zich tot moedertaal van bepaalde groepen ontwikkelt |
| intergenerationele overdracht | ouders die eigen moedertaal overdragen aan hun kinderen |
| tolerantierechten | gemeenschap van sprekers mag inheemse taal gebruiken (negatief): minderheidstaal wordt getolereerd binnen context van meerderheidstaal |
| promotierechten | minderheidstaal wordt ondersteund door overkoepelende overheid |
| de Oostkantons | 2 formele gebieden, na WOI losgeweekt van toenmalige Duitsland door België (beschouwd ams deel van BE) |
| imagined community (Anderson) | officiële Brusselse taalbeleid dat beide talige gemeenschappen scheidt en onderscheidt |
| de iure | in de wet |
| de facto | de feiten |
| thuistaal | taal/talen die thuis/binnen het gezin gesproken worden (met ouders, broers/zussen en grootouders) |
| contacttaal | taal waarin je contacten legt met anderen (bij kruidenier, kapper, op straat met vrienden, etc.) |
| taalbonus | systeem dat Brusselse ambtenaren stimuleert om andere landstaal te leren systeem dat Brusselse ambtenaren stimuleert om andere landstaal te leren |
| personaliteitsprincipe | persoonlijk profiel (moedertaalspreker FR of NL?) |
| territorialiteitsprincipe | wie in Vlaanderen woont: Nederlands leren, Wallonië: Frans en in Brussel: grondwettelijk recht kiezen tussen NL of FR |
| accommodatierechten | talige rechten op niveau van individu |
| natuurlijk saldo | bevolkingsaangroei door geboortes t.o.v. sterftes |
| fieldwork | onderzoek in een specifieke locatie, met "echte" mensen |
| Community of practice (Eckert & Wenger) | praktijkgemeenschap met 3 basisprincipes: mutual engagement, jointly negotianten Enterprise & shared repertoire |
| sprekersgemeenschap | groep waarbinnen dezelfde taal wordt gesproken OF groep die zich identificeert adhv gedeelde taalkundige normen (Labov) |
| Sampling | afbakenen (van een populatie) |
| random sampling | aselecte steekproef: elk lid van de groep kan deelnemen (geautomatiseerd zonder voorwaarden) |
| proportioneel gestratificeerde aselecte steekproef | op voorhand vaste quota & proportionele vertegenwoordiging van verschillende subgroepen opnemen (Selection bias vermijden) |
| judgement sampling | op voorhand relevante categorieën definiëren (stoelt op betekenisvolle steekproef) |
| statistische nulhypothese | tussen de variabelen geen enkel verband |
| genderrollen | hoe mannen & vrouwen hun gender beleven |
| technieken taalkundig en sociolinguïstisch onderzoek | - enquêteformulieren - face-to-face enquêtes - participant observation - sociolinguïstisch interview |
| preferentieel genderspecifiek | beide genders kunnen varianten gebruiken, maar het ene gender gaat het meer inzetten dan de ander |
| indirecte indexering | bv. gebruik verkleinwoorden vrouwen: te maken met hoe ze hun genderrrollen invullen (niet dat ze als vrouw geboren zijn) |
| directe indexering | bv. woorden "vader/moeder": verwijzen direct naar mannelijk/vrouwelijk persoon (door beide genres gebruikt) |
| real time studies | sprekers over een langere tijdsspanne gevolgd & opnames op verschillende momenten (individueel) |
| panel studies | meerdere respondenten over langere periode bevraagd (=groepsvariant real time studie) |
| trend studies | verschillende mensen op eenzelfde, vergelijkbaar moment in hun leven bevraagd |
| apparent time studies | synchrone observaties binnen dezelfde referentiegroep & leeftijd = temporele, onafhankelijke variabele |
| lifespan change | taalverandering doorheen levensloop van individuen |
| age-grading | specifieke taalvormen herleiden naar specifieke leeftijdsgroepen (≠ noodzakelijk lineair proces) |
| stylometrie | onderzoek specifieke stijlkenmerken van een auteur om de authenticiteit te bepalen |
| indexicaal | taalgebruik verwijst naar de specifieke sociale context |
| dilalische verschuivingen | bv. wisselen tussen hogere en lagere prestigevormen door situatie en gesprekspartner |
| intra-spreker variatie | variatie taalgebruik van dezelfde spreker (1 persoon) |
| inter-spreker variatie | variatie taalgebruik van een groep |
| majority-minority city | stad waar de meerderheid van de inwoners de minderheid vertegenwoordigen |
| register (Halliday) | taalkeuze van de spreker op basis van de context |
| contextuele (talige) kenmerken | field, mode & tenor: bepalen hoe het register eruit ziet |
| social dialect (Labov) | gemarkeerde vorm= gebonden aan specifieke sociale conditie & attitudes (bv. verbondenheid tradities) |
| stilistische variatie (Labov) | hoe meer aandacht besteden aan spreektaal, hoe meer standaardvorm/ -norm verschijnt |
| zichtbaar prestige | bv. standaardtaal= onderwezen op school |
| covert/ onbewust prestige | bv. onbewust standaardvorm imiteren |
| Audience (Bell) | bestaat uit 3 concepten: knowing, ratifying & adressing (band met spreker in kaart brengen) |
| knowing (Bell) | spreker kent andere persoon |
| ratifying (Bell) | spreker erkent persoon in gesprekssituatie (niet erkend, maar gekend in context= overhearer) |
| adressing (Bell) | wie effectief wordt aangesproken = adressee (niet toegesproken= auditor) |
| Audience design (Bell) | aanpassing aan de audience |
| enveloppe of variation/ range | reikwijdte taalgebruik |
| attunement/ accommodation (Giles) | hoe gesprekspartners zich aan elkaar aanpassen |
| divergence/ divergentie (Giles) | tegenwerking: verschillen tussen de sprekers, grotere afstand |
| convergence/ convergentie (Giles) | samenwerking: gelijkenissen vergroot |
| maintenance (Giles) | er is geen sprake van attunement/ accommodation (status quo) |
| symmetrische relaties (Giles) | beide gesprekspartners in dezelfde richting |
| asymmetrische relaties (Giles) | gesprekspartners gaan verschillende richting uit |
| neerwaartse convergentie/ downward convergence (Giles) | aanpassen aan minder formele vorm gesprekspartner |
| opwaartse convergentie/ upward convergence (Giles) | aanpassen aan hoger, prestigieuzer niveau |
| misaccommodation (Giles) | convergentie lukt niet volledig, 2 soorten: over- & underaccommodation |
| overaccommodation (Giles) | 1 van de gesprekspartners gaat te ver |
| underaccommodation (Giles) | accommodation (convergentie) gaat niet ver genoeg, aanpassing = onvolledig |
| speaker design (Coupland) | stilistische variatie= taalkeuze die spreker zelf maakt (op basis van contextuele info als convergentie of divergentie inzetten) |
| attitudes (Coupland) | onderdeel van onze sociale identiteit (door interactie met een sociale groep) |
| identity crossing (Coupland) | taal= ingezet om nieuwe vormen van sociale identiteit te realiseren |
| identity stylisation (Coupland) | individuele taalkundige kenmerken sociale groep gebruikt als identitaire markers |
| sociophonetic imaging | fonologische kenmerken ingezet om identiteit te creëren |
| grammatical imaging | syntactische/ morfologische kenmerken ingezet om identiteit te creëren |
| lexical imaging | lexicale kenmerken ingezet om deze identiteit te creëren |
| Domein (Fishman) | via domeinkarakteristieken: toevallige & losse contacten krijgen ook zinvolle beschrijving |
| linguistic landscape | situationele meertaligheid op praktische & visuele manier in kaart brengen (letterlijk & figuurlijk) |
| internationale wereldsteden | grootsteden met internationale aantrekkingskracht (voldoende urban planning) |
| nationale megacities | grootsteden + grote stedelijke constructies (illegale) (meestal via interne migratie) |
| brain drain | verlies hoogopgeleide mensen door emigratie |
| linguistic diversity | taaldiversiteit: groter aantal inwoners & aanwezige talen = groter talige diversiteit |
| contacttalen | talen voldoende bekend en gekend onder de bevolking + makkelijk sociaal contact maken (≠ noodzakelijk lokale of officiële taal) |
| transmigratie | lange aaneenschakeling van kortdurende migraties (mensen= mobiel) |
| multilectaal | van 1 taal= verschillende variëteiten aanwezig (talige context) |
| diaglossie | geschreven taal = meer bij talige norm & gesproken taal= meer gekleurd (+ eventueel gradaties) |
| code-mixing | verschillende talen in 1 en dezelfde zin vermengd |
| translanguaging | inzetten van meerdere contacttalen, = constante code-mixing (contacttalen≠bv. via school aangeleerd) |
| crossing | contacttalen & thuistalen door elkaar gebruiken (in identity stylisation) |
| speaker design | spreker maakt eigen taalkeuzes in functie talige & socioculturele identiteit |
| sociolect | informele variant: zien wanneer switchen tussen formeel en informeel taalgebruik |
| sociale epistemologie | het sociale aspect van cultuur vermijdt dat iedereen altijd alles zelf moet ontdekken. |
Created by:
IsabelleStevens
Popular Linguistics sets