click below
click below
Normal Size Small Size show me how
Vocab ลิลิตตะเลงพ่าย
Vocab ลิลิต
| Term | Definition |
|---|---|
| กมลาสน์ | พระพรหม |
| กระทรวงพยุหบาตร | ตามแบบแผนของกระบวนทัพ |
| กิดาการ | ข่าวอันเป็นที่เลื่องลือ |
| กุมภีล์, สุงสุมาร | จระเข้ |
| เกย | ที่นั่งคิงสำหรับขึ้นลงในการทรงช้างและพระราชยาน |
| แกลน | กลัว คร้าม |
| ขอ | ของ้าว |
| ข้อน | ตี ค่อน(มากกว่าครึ่งหนึ่ง) |
| ขัตติยายุทธ์บรรหาร คชคู่ กันแฮ | ยุทธหัตถีในครั้งนี้จะเป็นที่กล่าวขวัญสืบไป |
| ขู | มาก โข |
| แขวงขวา | เบื้องขวา |
| คชยาน | พาหนะที่เป็นช้าง |
| คชยุทธ์ | การทำยุทธหัตถี (รบบนหลังช้าง) |
| คิริเมขล์ | ช้างทรงของวสวัตดีมารที่ผจญพระพุทธเจ้า |
| คู่ค้ำคางเขิน | ช้างทรงของมหาอุปฯซึ่งอยู่ข้างล่างเอางาเสยงาของช้างทรงของสมเด็จพระนเรศฯและดันคางจนหงายขึ้นไป |
| เครื่องต้น | เครื่องนุ่มห่มกษัตริย์โบราณ |
| เคลื่อนพลตามเกล็ดนาค | แบบแผนการเคลื่อนทัพตามตำราพิชัยสงคราม (เดินไปทางเดียวกับหัวนาคประจำวันเพื่อสิริมงคล) |
| จตุรงค์, จัตุรพิรีย์ | ทหารสี่เหล่า ช้าง ม้า รถ และพลเดินเท้า |
| จักรผัน | จักรที่หมุนวนไปรอบๆอย่างรวดเร็ว/เปรียบว่าเร็วมาก |
| จืดสร้อย | คลายความเศร้า |
| จืดเสี้ยน | ปราบศัตรูให้มีน้อยลง |
| เจ้าช้าง | คำยกย่องคิงผู้มีช้างเผือกเป็นคู่บารมี |
| ฉชั้น | (สวรรค์) หกชั้น |
| ฉัด | เตะ |
| ชเยศ | ชนะ |
| ชิงฉัตร | ชิงราชบัลลังก์ |
| ชุมค่าย | ตั้งค่ายชุมนุม |
| ชุมโสต | รวมหูกัน พร้อมกันเงี่ยหูฟัง |
| โชยงการ | พระดำรัสของพระราชา |
| ด้วยแรงมันแรงกาย | ด้วยกำลังของช้างที่กำลังตกมัน |
| แดนปราจิน, พสุธารออกทิศ | แผ่นดินด้านตะวันออก (กรุงศรีฯ) |
| ตรับตระหนักสำเนียง | ฟังเสียงถนัด |
| ตรัสทอดพระเนตร | เห็น |
| ตะเลง | มอญ (ชาวมอญจำนวนมากในทัพพม่า) |
| ตากเต็มท่งแถวเถื่อน | กองทัพตั้งอยู่เต็มทุ่งนาป่าดง |
| ถวัลย์ | ครอง |
| เถลิงฉัตร | มีฉัตรกั้นอยู่ |
| ทรหึงทรหวน | ปั่นป่วน |
| ทฤษฎี | เห็น |
| ทวารัติ | ทวารวดี (กรุงศรีฯ) |
| ทักษิณาวรรต | วนตามเข็มนาฬิกา |
| เทพสังหร | ความฝันที่เทวดาดลใจให้เกิด |
| เที้ยร | เทียร ย่อม |
| ไท้เทเวศทั้งพรหมาน | เทพยดาในสวรรค์ ๖ ชั้น และพรหมในภูมิพรหมอีก ๑๖ ชั้น |
| ธุมา, ธุมาการ, ธุมางค์ | ควัน ฝุ่นตลบ |
| นครามินทร์ | เมืองของพระราม (กรุงศรีฯ) |
| นฤขัตรพิชัย | ฤกษ์ดีมีชัย |
| บรรหาร | พูด |
| บ่ากัน | ไหลมาเบียดเสียดกัน |
| บำรู | ประ ประงา |
| ประดิยุทธ์ | ต่อสู้ |
| ประยูรเศวตฉัตร | ตระกูลกษัตริย์ |
| ประเล่ห์ | ประหนึ่ง |
| แปดประการกล | กลยุทธ์ ๘ ประการเพื่อชัยชนะ |
| ผ้าน | พ่าน=ไม่เป็นระเบียบ |
| เผด็จ | ตัด |
| เผือดกล้า | กล้าให้น้อยลง |
| พบู | งาม |
| พรรษาซ้อง | ฝนตก |
| พระตรีโลกนาถ | พระพุทธเจ้า |
| พระศรีสารีริกบรมธาตุ | พระอัฐิของพระพุทธเจ้า |
| พล้ำ | พลาด ถลำ |
| พลุก | งาช้าง |
| พัชรินทร | พระอินทร์ |
| พาธา | เบียดเบียน |
| พ่าห์ | พาหะ ผู้แบก ผู้ถือ ผู้ทรงไว้ |
| เพลียกถ้า | พลาดท่า |
| ไพจิตร | ไพจิตราสูรหรือพญาอสูรเวปจิตติ ผู้ยกทัพรบกับพระอินทร์เพื่อชิงสวรรค์ |
| ฟันฟอน | ฟันจนแหลก ย่อยยับ |
| มั่ว | ชุมนุม |
| ยอหัตถ์ | ยกมือ |
| รณเรศ, รำบาญ | รบ |
| ระเมียร | เห็น |
| รัตนตรัเยศ | แก้ว ๓ ประการ (รัตนตรัย) |
| ราชรามัญ | มหาอุปฯ |
| ราชสำราญ | ความเบิกบานใจของคิง |
| ราพณ์ | ทศกัณฐ์ |
| เร่งคำรนเรียกมัน | ร้องก้องด้วยความคะนองเพราะตกมัน |
| เริ่มรั้ง | ทำให้มีขึ้น |
| เรี่ยว | แรง เชี่ยว |
| โรมกุทันฑ์ธนู | ระดมยิงด้วยเกาทันฑ์และธนู |
| ลบอง | แบบ ฉบับ |
| ละเวง | ฟุ้งไป |
| เลบง | เล่น การเล่น |
| เลอ | เลิศ |
| ศัสตราวุธ | อาวุธ |
| ศึกธาร | สู้รบการจระเข้ (ศึกในน้ำ) |
| สมิทธิมาตงค์ | ช้างทรงของพระอินทร์ |
| สยามินทร์ | ผู้เป็นใหญ่แห่งสยาม |
| สร่างผทม | ตื่นนอน |
| สาดปืนโซรม | ระดมยิง |
| สุริยราช | พระเจ้าแผ่นดินผู้มีอำนาจมากดุจแสงของดวงอาทิตย์ |
| เสนอเนตรมนุษย์ตั้ง แต่หล้าเลอสรวง | การทำยุทธหัตถีต่อหน้าของมนุษย์และเทพเจ้า |
| เสียม | สยาม (กรุงศรีฯ) |
| โสฬสพรหม | พรหมสิบหกชั้น |
| หน่อนเรนทรทิศ ตกด้าว | ทายาทกษัตริย์แห่งประเทศตะวันตก (มหาอุปฯ) |
| หนึ่งสิ้นแสงไถง | ราวกับสิ้นแสงอาทิตย์ |
| หนุ่มเหน้า | กำลังหนุ่ม |
| หั่นด้วยขอคม | ฟันด้วยพระแสงของ้าวอันคมกริบ |
| หัสดินอุภัย | ช้างทั้งคู่ คือเจ้าพระยาไชยานุภาพ(ของพระนเรศฯ)และเจ้าพระยาปราบไตรจักร(ของพระเอกาทศรถ) |
| เหตุห้าว | เหตุร้าย |
| แหนงฉงาย | สงสัยนัก |
| ไหลลบวนาดอน แดนตก ทิศนา | (น้ำ) ไหลบ่ามาจากทิศตะวันตก (กรุงศรีฯ) จนท่วมผืนแผ่นดิน |
| อรรณเวศ | ห้วงน้ำใหญ่ มหาสมุทร |
| อายสู | อาย (สู แปลว่า อาย) |
| อุปราชาเชษฐ์ผู้ | พระมหาอุปฯ (พระนเรศเรียกพี่) |