click below
click below
Normal Size Small Size show me how
LCC 1, 2, 3
In the beginning
Question | Answer |
---|---|
Skólaskylda | Kemst á í byrjun 20. adar, um sama leiti og vestræn ríki eru ðað iðnvæðast |
Meliorism | Sú hugmynd að láta gott af sér leiða |
Arnald Gesell | athugaði og mældi hvað börn geta gert á ákveðnum aldri og hvað þau ættu að geta gert. Þroskapróf í ungbarnaskoðun. Líffræði og þroskakenningar |
Vitsmunaþroski - Piaget | Hæfileikinn til að hugsa og tala, flokkaði málþroskann undir vitsmunaþroska. Vitsmunir þroskast í virku samspili barns og umhverfis; í stigum eða þrepum alls staðar eins |
Félagsþroski - Lev Vygotsky um vitsmuni | Vitsmunaþroskinn er í eðli sínu félagslegur, við lærum að hugsa. Flokkaði málþroska undir félagsþroska |
Tilfinningaþroski - Freud | Hefur stjórn á sínum eigin tilfinningum og getur lesið í tilfinningar annarrra |
“Lögmál” Haeckels: Ontogeny recapitualtes phylogeny | Einstaklingsþróun sem speglar þróun tegundarinnar. Ungabörn eru eins og apakettir, 6-7 ára eins og simpansar og unglingar eins og górillur |
John Locke | Barnið er hvorki gott né illt. Tabula Rasa. Það hefur ekkert sérstakt eðli |
Jean-Jacques Rousseau | Barnið er gott. Leyfum börnum að ala sig upp sjálf. Siðmenningin spillir þeim. |
Jonathan Swift (“odious vermin”) | Barnið er illt, það er syndugt í eðli sínu. Erfðasyndin |
Nature vs. Nurture | Erfðir; Líffræðilegir erfðir eiginleikar. Umhverfi; Menningarlegir, lærðri siðir, áhrif umhverfisins. |
Næmiskeið (sensitive periods) og eindagaskeið (critical periods) | Næmiskeið: tilekin reynsla hefur djúp áhirf á þroska, t.d. málþroski. Þú lærir að tala þó þú sért orðinn 10 ára en þú talar málið ekki vel. Eindagaskeið:Tímaskeið þegar tiltekin líffræðileg eða umhverfisskilyrði eru nauðsynleg til að þrsoki eig sér stað |
Djúpsálfræða (psychodynamic thories) | Freud og Erikson. líffræðileg áhrif á reynslu, hvata- og tilfinningalíf |
Félagsmálakenningar (social learning theories) | Albert Bandura og B.F. Skinner. Við lærum af umhverfi okkar og við lærum nýja með því að gera eitthvað og umhverfið mótar þá hegðun |
Vitsmunakenning | Pieaget. Fyrst koma vitsmunir/hugsun, svo tungumál |
Menningarkenning | Vygotsky. Málið er central. Fyrst tungumál svo hugsun |
Erikson: Traust vs. vantraust (Trust/Mistrust) | Fyrsta árið. Börn læra að treysta öðrum fyrir grundvallarþörfum sínum, eða vantreysta. |
Erikson: Ákveðni vs. Óákveðni (Autonomy/shame and doubt) | Annað árið. Börn læra að beita vilja sínum og stjórna sjálfum sér. Eða þau verða óörugg og efast um að þau geti gert hluti sjálf |
Erikson: Sektarkennd vs. Frumkvæði (Initiative/guilt) | 3-6 ára. Börn fara að hafa frumkvæði að því sem þau vilja gera og fara að hafa tilgang. Ef þeim er ekki leyft að fylgja frumkvæði sínu fær það sektarkennd yfir því að vija vera sjálfstætt. |
Erikson: Kappsemi vs. Undirgefni (Industry/inferiority) | 7 ára til loka kynþroskaskeiðs. Börn verða kappsöm og virk í athöfnum sem eru metin af fullornum og félögum, eða þau verða undirgefin |
Erikson: Persónueinkenni vs. confusion (Identity/role confusion) | Unglingsár. Unglingar koma á persónueinkenni í félagahóp sínum, eða þau verða confused um það hver þau eru og hvað þau eigi að gera í lífinu |
Erikson: Náin kynni vs. Einangrun (Intimacy/isolation) | Snemma á fullorðinsárum. Ungt fólk finnur sér maka eða þau eiga á hættu að einangrast og vera einmana |
Erikson: Afkomendur vs. Stöðnun (Generativity/stagnation) | Miðaldra. Fullorðnir verða að vera afkasta mikil í starfi sínu og vilja ala upp næstu kynslóð, eða þau hætta á stöðnun |
Erikson: Tilgangur með lífinu (Ego integrity/despair) | Elli. Fólk reynir að fullvissa sig um að það hafi átt góða og þýðingarmikla ævi, eða þau verða vonlaus yfir markmiðum sem aldrei var náð. |
Skynhreyfistig - Sensimotor stage | 0-2 ára. Afrek barns felst aðallega í því að samræma skynjun og einfaldar hreyfingar. Sex undirstig þar sem barnið lærir til er ytri heimur og interacta í honum |
Foraðgerðarstig - Preoperational stage | 2-6 ára. Geta lýst umhverfinu í gegnum tákn (mental images, orð, bendingar). Sjá heiminn frá sínu sjónarhorni, hugsa ekki út í hvað aðrir hugsa, eru upptekin af yfirborði hluta og skilja illa orsakasambönd. |
Stig hlutbundinna aðgerða - Concrete operational stage | 6-12 ára. Verða fær um mental operations, internalized actions that fit into a logical system.Operational thinking allwos children to mentally combine, seperate, order, and transform objects and actions.Er hlutbundið því hugsað er um hluti í návist þeirra |
Stig formlegra aðgerða - Formal operational stage | 12-19 ára. Geta hugsað á kerfisbudinn hátt um rökleg sambönd í verkefni. Geta hugsað abstakt og hafa áhuga á hugsun. |
Zone of proximal development | Vygosky. Munurinn á því sem barn getur sjálft og án hjálpar og hvað það getur með leiðsögn þeirra sem eru vanari (experts). |
Bronfenbrenner | Microsystems: nánasta umhverfi barnsins, heimili. Mesosystems: stofnanir sem barn hefur samskipti við, skóli. Exosystems: stofnanir sem hafa óbeint áhrif á barnið, vinnustaður foreldra. Macrosystem: hugmyndir og hefðir samfélagsins |
Rannsóknaraðferðir í þroskasálfræði | 1. Grunnrannsóknir á þroska 2. Hagnýtar rannsóknir til að bæta lífsskilyrði 3. Þátttökurannsóknir til að hafa áhirf á samfélagsumræðu, stefnu og stjórnmál |
Rannsóknir Langtímasnið og Þversnið | Langtímasnið: Ákveðinn hópur skoðaður í langan tíma, ár. Þversnið: Mismunandi hópar/aldursbil skoðaðir á sama tíma. |
Menningartæki | Tákn: Þekkingarkerfi, gildi. Tæki móta athafnir fólks og stjórna hegðun. |
Material tools og Symbolic tools | Efnisleg tæki eru blað og penni og hegðunarmynstur. Táknræn tæki eru t.d. kyn- og trúarhlutverk |
Erfðamengið. Litningar, DNA og gen | Litningar: 46 í öllum frumum nema kynfrumum þar sem eru 23. DNA byggir upp litning. Gen eru þeir hlutar DNA sem eru erfðaforskrift |
Rýriskipting (meiósa) og Jafnskipting (mítósa) | Rýriskipting: kynfrumur. Eftir skiptingu eru 23 óparaðir litningar. Jafnskipting: eftir skiptingu eru 46 litningar. Nákvæm kópía upprunalegu frumunnar. |
Arfhreinn og arfblendinn | Arfhreinn er þegar báðir foreldrar eru annaðhvort með einkenni A eða ekki og barnið yrði AA eða BB Arfblendinn: Þegar annað foreldri er A og hitt B og barnið verður AB |
Erfðafrávik | PKU - mental retardation vegna amínósýru sem hleðst upp í heila. Down's Syndrome - Hafa auka litning. Klinefeldter's Syndrome - Þegar drengir fæðast með auka X litning, XXY |
Þrjú stig fósurþróunar | Frumfósturskeið 1.-2. vika. Fósturvísisskeið 3.-8. vika. Myndfósturskeið 9.-40. vika. |
Extoderm (útlag), Endoderm (innlag), Mesoderm (miðlag) | útlag: ysta vefjalag fósturs, húð, neglur, ytra lag tanna, heili, mæna og taugar. Innlag: innsta vefjalag fósturs. Meltingarkerfi og lungu. Miðlag: miðlægt vefjalag fósturs. Vöðvar, bein og blóðrás |
Skynjun fósturs | Hreyfingar-5 mánaða. Sjónskynjun-26 vikur. Heyrn - 5-6 mánaða. |
Apgar prófið | Notað til að meta líkamlegt ástand nýbura á skalanum 0-2. Hjártsláttur, öndun, vöðvastinnleiki, viðbragð og litarhaft |
Hvenær er barn fyrirburi? - Lág fæðingarþyngd | Fyrirburi ef barn fæðist fyrir 37. viku Lág fæðingarþyngd ef barn er undir 10 mörkum |