click below
click below
Normal Size Small Size show me how
fizjologia wykład 3
odruchy
Question | Answer |
---|---|
definicja odruchu | reakcja (efektora) na bodziec za pośrednictwem OUN. |
5 podstawowych elementów łuku odruchowego. | 1. Receptor 2. Droga dośrodkowa 3. Ośrodek 4. Droga odśrodkowa 5. Efektor |
odruchy somatyczne | - kontrola skurczów mięśni szkieletowych - odruchy na rozciąganie - odruchy obronne |
odruchy trzewne = autonomiczne, wegetatywne | - kontrola skurczów mięśni gładkich i mięśnia sercowego - aktywność gruczołów |
odruchy rdzeniowe vs odruchy czaszkowe | odruchy rdzeniowe - ośrodek w rdzeniu kręgowym odruchy czaszkowe - ośrodek w mózgowiu |
poziom integracji odruchów | rdzeniowe, podkorowe, korowe |
podział odruchów ze względu na efektor | - odruchy somatyczne - odruchy autonomiczne (trzewne, wegetatywne) |
podział łuków odruchowych | monosynaptyczne i polisynaptyczne |
podział odruchów nabytych | warunkowe klasyczne lub instrumentalne. |
znaczenia biologiczne odruchów | obronne lokomocyjne płciowe trzewne orientacyjne pokarmowe |
typy kliniczne odruchów | - powierzchowne (receptor w skórze lub w błonie śluzowej) - głębokie (odruch z proprioreceptorów) - trzewne (odruch przewodzony włóknami AUN) - patologiczne |
gdzie integrowane są odruchy autonomiczne ? | w rdzeniu kręgowym i w rdzeniu przedłużonym. |
co kontrolują odruchy autonomiczne ? | wydzielanie hormonów i czynność rozruszników, pracę serca, skurcz mięśniówki naczyń, pracę mięśni układu pokarmowego |
prawo Bella - Magendiego | jednokierunkowy przepływ pobudzenia przez rdzeń kręgowy w łuku odruchowym : od korzeni grzbietowych do brzusznych . |
przewodzenie ortodrom owe | od ciała komórki do zakończeń synaptycznych. |
odruch włókienkowy = aksonalny = pseudo-odruch - dlaczego nie spełnia kryteriów odruchu ? | - brak ośrodka w OUN - często brak receptora |
odruch włókienkowy = aksonalny = pseudo-odruch (odniesiony) - kiedy ma miejsce ? | Przy zapaleniu otrzewnej dochodzi do pobudzenia nagich zakończeń nerwowych i skurczu mięśni; ośrodki tego odruchu są w zwojach i splotach śródściennych. |
zjawisko bólu trzewnego odniesionego | ból narządu wewnętrznego - odczuwany jako ból z powierzchni ciała. Wynik konwergencji włókien prowadzących ból z narządów wewnętrznych z włóknami prow. czucie bólu powierzchownego. (ZBIEGAJĄ SIĘ NA TEJ SAMEJ DRODZE DOŚRODKOWEJ - RDZENIOWO-WZGÓRZOWEJ) |
odruch cofania (zginania, unikania) | bodziec nocyceptywny - mechaniczny/chemiczny/termiczny integracja w rdzeniu kręgowym: akson neuronu czuciowego przekazuje pobudzenie do interneuronu pobudzającego motoneuron do m. zginacza, do interneuronu hamującego motoneuron do m. prostownika |
skrzyżowany odruch wyprostny | przechodzenie pobudzenia na druga stronę rdzenia kręgowego: kontrlateralnego prostownika i ipsilateralnego zginacza |
odruch podeszwowy | skierowanie wszystkich palców w stronę podłoża |
odruch/objaw Babińskiego | skierowanie palców do podłoża oprócz palucha, który idzie do góry. |
odruchy brzuszne (skórno-mięśniowe) | Th5 - Th 12 |
odruch nosidłowy | L1-L2 |
narząd ścięgnisty Golgiego | inaczej receptory buławkowate mają niski próg pobudliwości |
proprioreceptory stawowe | reagują na nacisk i ułożenie. |
wrzecionka nerwowo-mięśniowe | zawierają włókna intrafuzalne. |
ciałka Ruffiniego | odkształcanie (mechanoreceptory), nacisk, rozciąganie wolno adaptujące się |
Ciałka Paciniego | szybko reagują na wibracje, szybko też kończą działanie łatwo się adaptują |
wolne zakończenia nerwowe w stawach | - włókna wolnoprzewodzące - czucie bólu |
Odruch na rozciąganie (miotatyczny, dodatni, klasyczny) | - części obwodowe - kurczą się w wyniku pobudzenia motoneuronami y - część centralna - rozciąga się z tego powodu lub przez rozciągnięcie włókien ekstrafuzalnych, pobudza to receptory pierścienno-spiralne. |
co odpowiada za tonus mięśniowy - napięcie mięśniowe statyczne ? | motoneurony y - róg przedni rdzenia kręgowego. |
Jak można zwiększyć rozciągnięcie mięśnia ? | - Tonicznym pobudzeniem motoneuronów y - Fizyczne rozciągnięcie mięśnia |
co jest powodowane przez rozciągnięcie wrzecionka nerwowo-mięśniowego ; pobudzenie receptorów p.-s. i groniastych ? | Wzrost napięcia mięśniowego przez pobudzenie motoneuronu alfa. |
wrzecionka pierwotne | - ,,z torebką jąder" - niski próg pobudliwości Pobudzane przez motoneurony yD i yS - informacje z nich wiodą włókna Ia |
wrzecionka wtórne | - ,,groniaste", ,,z łańcuszkiem jąder" - wysoki próg pobudliwości (wymaga naciągnięcia stosunkowo wiotkich części obwodowych wrzecionka pierwotnego) Pobudzane tylko przez motoneurony yS - informacje z nich wiodą włókna II |
kiedy pobudzane są wrzecionka wtórne ? | - tonicznie, niezależnie od rozciągnięcia wrzecionka, przez motoneurony yS - przy znacznym rozciągnięciu wrzecionka |
typy motoneuronów | alfa - ruchy (skrócenie) mięśnia, napięcie mięśnia - włókna ekstrafuzalne gamma - regulacja napięcia mięśniowego - zaopatrują tylko włókna intrafuzalne, regulując ich pobudliwość beta - płynność ruchów |
typy motoneuronów gamma | gamma s - tonicznie aktywne, niezależnie od rozciągnięcia wrzecionka gamma d - obniżają próg pobudliwości wrzecionek pierwotnych. |
zakończenia groniaste (typu II) | reagują przede wszystkim na pobudzenie statyczne inicjują polisynaptyczny odruch na statyczne rozciąganie mięśnia (odruch miotatyczny statyczny). |
odruch miotatyczny statyczny = odruch statyczny | 2/3 synapsy Odpowiada za spoczynkowe napięcie mięśniowe |
Odruch miotatyczny dynamiczny (dodatni, klasyczny) = odruch dynamiczny | 1 synapsa Inicjowany rozciągnięciem mięśnia |
odruch kolanowy | L2-L4 |
łuk odruchu na dynamiczne rozciąganie mięśnia | 1. neuron czuciowy aktywny tonicznie 2. tonicznie aktywowany alfą motoneuron odpowiedzialny za spoczynkowe napięcie mięśnia. |
odruch z trójgłowego | C6 - C8 |
odruch z dwugłowego | C5 - C6 |
odruch z Achillesa | L5 - S2 |
odruch towarzyszący odruchowi miotatycznemu | Pobudzenie jednego mięśnia hamuje, przez interneurony, mięsień antagonistyczny. |
odruch kolanowy (miotasyczny) + odruch jemu towarzyszący | uderzenie w ścięgno -> rozciągnięcie wrzecionka -> skurcz czworogłowego, zahamowanie poprzez interneuron m. tylnego uda. |
wytworzenie spoczynkowego czynnego napięcia mięśniowego | toniczne pobudzanie przez motoneurony yS przez zstępujące drogi rdzeniowe wywołanie skurczu obwodowych części wrzecionka pierwotnego i wrzecionka typu wtórnego. |
napięcie mięśni - ośrodki | napięcie mięśni generowane jest na poziomie rdzeniowym, ale jego regulacja ma miejsce ponadrdzeniowo, dociera poprzez zstępujące drogi rdzeniowe. |
co powoduje pobudzenie motoneuronów y ? | Układ siatkowaty, droga siatkowo-rdzeniowa. |
wzrost impulsacji y | obniżenie progu pobudliwości, wzrost napięcia. |
zmniejszenie impulsacji y | zwiększenie progu pobudliwości, zmniejszenie napięcia. |
za spoczynkowe napięcie czynne odpowiadają przede wszystkim : | motoneurony typu gamma s i wrzecionka wtórne. |
za dostosowanie napięcia mięśniowego do potrzeb ruchu dowolnego odpowiada : | motoneurony typu gamma d i wrzecionka pierwotne. |
Rola generowania odruchowego skurczu dynamicznie rozciągniętego mięśnia antagonistycznego | - ułatwia szybki powrót do pozycji wyjściowej oraz powtórzenie skurczu zginacza - zabezpiecza aparat mięśniowo-stawowy przed nadmiernym, gwałtownym skurczem zginacza, nieskompensowanym przez mięsień antagonistyczny |
odruch dynamiczny / statyczny (miotatyczne) - liczba synaps | dynamiczny - 1 statyczny - 2 lub 3 |
odruch miotatyczny ujemny | generowanie niepełnej siły przez mięsień w początkowej fazie jego skurczu. zainicjowany jego rozciągnięciem. Wynika z chwilowego zahamowania tonicznego rozciągania wrzecionka. |
odwrócony odruch na rozciąganie (obronny) | odruch polisynaptyczny prowadzi do rozkurczu nadmiernie rozciąganego mięśnia. (zahamowanie motoneuronów alfą przez interneurone hamujące) inicjowany w narządach ścięgnistych Golgiego |
odruchy wrodzone | inaczej bezwarunkowe kodowane genetycznie wynikają z połączeń międzyneuronalnych, ukształtowanych w okresie rozwojowym. |
niemowlęce odruchy wrodzone (potem zanikają) | - ssania - chwytania - podpórkowy - Babińskiego |
odruch Babińskiego | Odruch podeszwowy ze zgięciem grzbietowym palucha. |
czy odruchy niemowlęce mogą nam powrócić ? | Połączenia nerwowe składające się na te odruchy nie zanikają, ale transmisja sygnału w łuku odruchowym ulega zahamowaniu. Mogą jednak powracać przy uszkodzeniu OUN - brak hamowania odruchów - przy zatruciach CO czy uszkodzeniu dróg piramidowych. |
odruchy warunkowe | stanowią rodzaj pamięci asocjacyjnej. |
odruchy warunkowe klasyczne | Powstają wskutek wielokrotnego kojarzenia bodźca biologicznie obojętnego z bodźcem bezwarunkowym. Bodziec obojętny wyzwala wtedy odruch warunkowy, podobny do danego odruchu bezwarunkowego. |
odruchy warunkowe instrumentalne | wzmacnianie pozytywne/negatywne wyuczonej reakcji |
typy unikania | czynne i bierne czynne - np. ucieczka bierne - powstrzymanie się od jakiejś czynności |
Bezpośrednie następstwa wstrząsu rdzeniowego (całkowitego przerwania ciągłości rdzenia) - ogólnie | Całkowite zniesienie funkcji ruchowych, czuciowych i autonomicznych. |
Bezpośrednie następstwa wstrząsu rdzeniowego (całkowitego przerwania ciągłości rdzenia) - szczegółowo | - Porażenie wiotkie - brak napięcia mięśniowego - Zanik odruchów rdzeniowych - Zniesienie funkcji nerwów współczulnych - rozszerzenie naczyń, obniżenie ciśnienia, brak reakcji skóry na zimno - Zniesienie napięcia i odruchów zwieraczy |
Po kilku tygodniach od wstrząsu rdzeniowego | Porażenie spastyczne i hiperrefleksja - objaw uszkodzenia górnego motoneuronu ruchowego (brak hamującego wpływu ośrodkowego) Przywrócenie niektórych odruchowych reakcji zwieraczy ale bez kontroli dowolnej - możliwość wystąpienia odruchu masowego. |
przyczyny odruchu masowego | - promieniowanie bodźca - brak hamowania ośrodkowego |
Objawy częściowego przecięcia rdzenia kręgowego - zespół Brown-Sequarda | - Po stronie uszkodzenia - ruchy dowolne, czucie głębokie uświadomione - Po stronie przeciwnej - czucie bólu i temperatury |
Zwrotne hamowanie pobudzonego motoneuronu α przez interneurony typu Renshaw. | Aktywują się w odpowiedzi na pobudzenie kolaterali aksonów motoneuronów. Wysyłają wówczas serię impulsów wysokiej częstotliwości; z zakończeń komórek Renshaw uwalniana jest glicyna, która hiperpolaryzuje motoneuron alfa. gefiryna |
przyczyna spastyczności | Zstępujące projekcje hamujące docierające do motoneuronu za pośrednictwem interneuronów rdzeniowych (m.in. interneuronów Renshaw) wykazują nieznaczną przewagę nad włóknami pobudzającymi, to znaczy tonicznie PODWYŻSZAJĄ próg pobudliwości motoneuronów. |
Zahamowanie interneuronów typu Renshaw | - Zahamowanie receptorów glicynowych płytki motorycznnej np. prze z strychninę. |
zahamowanie interneuronów Renshaw lu b innyc h ni ż Rensha w | - Zahamowanie uwalniania neuroprzekaźników hamujących - glicyny, GABA np. przez toksynę tężcową. |
jak obniżyć lub znieść napięcie mięśniowe ? | - Zahamowaniem wydzielania ACh z błony presynaptycznej płytki motorycznej - toksyna botulinowa; jad kiełbasiany - Zablokowaniem receptorów N1 płytki motorycznej - KURARA i je j pochodne. |
ruchy dowolne | Zaplanowanie, wdrożenie i kontrola wzorców ruchu (pierwotna kora ruchowa, przy współpracy z dodatkowymi korowymi polami ruchowymi, móżdżkiem i układem pozapiramidowym) |
ruchy mimowolne | bez ścisłej kontroli wzorca ruchu, np. we śnie |
ruchy bierne | np. bierne ruchy mięśni kończyn poruszanych przez fizjoterapeutę |
ruchy częściowo bierne (z kontrolowaną zmianą napięcia czynnego) | Rozciąganie mięśni podczas skurczów mięśni antagonistycznych, np. rozciąganie mięśni wydechowych podczas wdechu czy prostownika podczas skurczu zginacza. |
Inicjacja ruchu | Określenie celu i zasięgu (zakresu) ruchu Pola kojarzeniowe kory mózgu - płat czołowy przy współpracy z polami kojarzeniowym i ciemieniowo-skroniowo-potylicznymi. |
Planowanie ruchu | Określenie wzorca ruchu: wybór mięśni, kolejności i stopnia ich aktywacji oraz ich napięcia czynnego podczas ruchu Pola kojarzeniowe kory mózgu przy współpracy z móżdżkiem i układem pozapiramidowym. |
Wola ruchu | Niezbędna dla zainicjowania i kontynuowania ruchu Pola kojarzeniowe kory mózgu w powiązaniu z układem limbicznym. |
Faza wstępna ruchu dowolnego | 1. Inicjacja ruchu 2. Planowanie ruchu 3. Wola ruchu |
FAZA WYKON A WCZA (EFEKTOROWA) | REALIZ A CJ A ZAPLANO W A N EGO PROGRAM U (WZORCA RUCHU STERO W ANIE I KOORDYN A CJ A RUCHÓW ZŁOŻONY C H |
REALIZACJA ZAPLANOWANEGO PROGRAMU (WZORCA RUCHU) | - Pierwotna kora ruchowa - zakręt przedśrodkowy płata czołowego -> Drogi piramidowe -> Motoneurony -> Pobudzenie jednostek ruchowych |
STEROWANIE I KOORDYNACJA RUCHÓW ZŁOŻONYCH | - Kora mózgu - dodatkowe pola ruchowe, w tym kora przedruchowa, móżdżek, układ pozapiramidowy. |
Mięśnie muszą mieć napięcie (sztywność) wystarczające do pokonania : | - Oporów przeciwdziałających skróceniu włókien mięśniowych (konieczność odpowiedniego naciągnięcia wewnątrzkomórkowych elementów sprężystych) - Oporów sprężystych powięzi i aparatu ścięgnisto-więzadłowego. |